Ekonomide yavaşlama krizden önce başladı
Batı ülkelerinde kriz, ekonomilerdeki büyümeyi durdurdu. Bizde ise durum farklı.
Kriz başlamadan, krizden etkilenmeden önce, yılbaşından bu yana bizim milli gelirimiz düşmeye başladı. Üretim yavaşladı.
Üçer aylık dönemler itibariyle sektörlerin büyüme oranlarındaki gerileme, ekonominin nasıl yavaşladığını, üretimin nasıl düştüğünü ortaya koyuyor.
-Tarımda üçer aylık büyüme, sırasıyla yüzde 2.6/-3.6/2.2 oldu. Dokuz aylık büyüme yüzde 0.7 oranında.
-İmalat sanayiinde üçer aylık büyüme, sırasıyla 7.3/3.4/-1.1 oldu. Dokuz aylık büyüme 3.2 oranında. (Dokuz aylık yüzde 3.0'lük büyüme gene de imalat sanayiine dayanıyor. İmalat Sanayii ticaret ve ulaştırmayı da peşinden sürüklüyor.)
-Ticarette üçer aylık büyüme sırasıyla yüzde 9.3/3.9/-1.8 oldu. Dokuz aylık büyüme yüzde 3.6 oranında.
-Ulaştırmada üçer aylık büyüme sırasıyla yüzde 7.8/4.0/1.5 oldu. Dokuz aylık büyüme yüzde 4.3 oranında.
Geçen yıla göre üçer aylık dönemlerdeki gerileme dikkat çekici.
-İlk üç aylık dönemde (ocak-şubat-mart) geçen yıl ekonomi yüzde 8.1 büyümüştü. Bu yıl büyüme yüzde 6.7'ye düştü.
-İkinci üç aylık dönemde (nisan-mayıs-haziran) geçen yıl ekonomi yüzde 4.1 büyümüştü. Bu yıl yüzde 2.3 büyüdü.
-Üçüncü üç aylık dönemde (temmuz-ağustos-eylül) ekonomi geçen yıl yüzde 3.6 oranında büyümüştü. Bu yıl büyümenin yüzde 0.5'e düştüğü açıklandı.
- Dokuz aylık dönemin bütününde ekonomi geçen yıl yüzde 3.8 büyümüştü. Bu yıl dokuz aylık büyüme yüzde 3.0 oranında gerçekleşti.
- Geçen yıl dördüncü üç aylık dönemde (ekim-kasım-aralık) ekonomi yüzde 3.4 büyümeyi sürdürdüğü için yıl sonunda yıllık (12 aylık) büyüme (gayrı safi yurtiçi hasıla artışı) yüzde 4.5 oldu.
- Bu yılın dördüncü üç aylık döneminde üretim artışı bekleyemediğimiz için, tersine üretimde gerileme olduğu için büyüme oranımız düşecek. Dokuz aylık yüzde 3.0'lük büyüme oranı, dördüncü üç aylık dönemin olumsuz neticeleri nedeniyle, oniki aylık dönemde ya yüzde 1 artı, ya yüzde 1 eksi sonuç verebilecek.
Yılın son üç aylık dönemini tamamlıyoruz. Bu son üç aylık dönemde ekonomide neler olduğunu, üretimdeki yavaşlamanın boyutunu bilemiyoruz.
Ekim-kasım-aralık aylarını kapsayan bu son 3 aylık dönemde eğer ülkedeki tüm üretimde yüzde 10 dolayında bir gerileme olmuş ise 2008 yılında yüzde 1 dolayında bir küçülme ile karşı karşıya kalırız.
Eğer bu son üç aylık dönemde ülkedeki tüm üretim, geçen yılın aynı dönemindeki çizgide kalmış ise yüzde 1 dolayında bir büyüme gerçekleşir.
Bu yılın son üç aylık üretimi geçen yılın son üç aylık üretimine göre yüzde 3-5 oranında gerilemiş ise sıfır büyümeye razı olacağız demektir.
2004 yılında yüzde 9.4 büyümüştük. Sonra büyüme oranları 2005'te 8.4 oldu, 2006'da 6.9 oldu, 2007'de 4.5 oldu. Açık anlatımıyla bu yılın büyüme oranını sadece kriz rüzgarına bağlayamayız. Biz 2004'ten bu yana merdivenden basamak basamak iniyoruz.
Başka ülkeler de yüzde 1 dolayında büyüdüğüne göre bu tabloyu önemsemeyebilir miyiz?
Hayır… (1) Bizde nüfus artışı hızlı. (2) Biz kişi başı gelirde çok geri kalmış bir ülkeyiz. Yüzde 1 dolayında bir büyüme ile ne işsizlik sorununa, ne de fakirlik sorununa çözüm getirebiliriz.
Biz 1960'lardan bu yana planlı dönemin başından bu yana yüzde 7'lik bir büyime hedefini gerçekleştirmeye çalışıyoruz. Yüzde 1'lerden yüzde 7'lere çıkmak çok zordur.
Fakat şimdi oturup ağlamak işe yaramaz. Yapmamız gereken büyümeyi tekrar hızlandırmanın yollarını aramaktır.