Ekonomide ekim iyimserliği

Yılın son çeyreğine gi­rerken, güvende artış ve enflasyonist beklen­tilerde kırılma şeklinde artan iyimserlik dozu istatistikle­re yansıdı.Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) ölçüm­lerinde, tüketiciler ile ekono­minin üretim ayağını oluştu­ran sektörlerin ortalamasında Türkiye ekonomisine güven son beş ayın en yüksek değe­rini alırken, Merkez Bankası anketinde piyasa katılımcıla­rı, reel sektör ve hane halkla­rının gelecek 12 aylık döneme ilişkin enflasyon beklentile­rinde düşüş dikkati çekti.

Güven artışında ikinci ay

Ekonomik Güven Endeksi, ekimde yüzde 3,2 artarak 98,0 değerini aldı. 100’den büyük olması genel ekonomik duru­ma ilişkin iyimserliği, 100’den küçük olması ise kötümserliği yansıtan endeks, yerel seçim­lerin yapıldığı mart ayında ar­tan iyimserlikle 100 baz değe­rini alırken, izleyen beş ayda sürekli gerileyerek ağustosta 93,1’e kadar inmiş, eylülde ise 95’e yükselmişti. Endeks, son iki aydaki yükselişi ile yeni­den 100 baz değeri yakınsar­ken, bir yıl önce 96,6 olan dü­zeyinin de üzerine çıktı.

İnşaatta kötümserlik sürüyor

Ekim ayında Ekonomik Gü­ven Endeksi’ni oluşturan alt bileşenler içinde inşaat sektö­rü dışındakilerde güven artışı kaydedildi. Ekimde ekonomik güven endeksinin yükselişine en büyük katkıyı, tüketici ve reel kesim güven endeksleri yaptı. Tüketici güven endeksi yüzde 3 artarak 80,6 ile aylar bazında bu yılki en yüksek de­ğerini alırken, 2023 sonu dü­zeyinin yüzde 4,1, bir yıl önce­ki düzeyinin de yüzde 8 üze­rine çıktı. Bugüne kadarki en yüksek düzeyi 99,7 ile Ağustos 2007’de gören tüketici güveni 2007’den bu yana iyimser ala­na hiç geçemedi.

Reel kesim (imalat sanayi) güven endeksi de ekimde yüz­de 3 artarak 102,2 değerini al­dı. Son üç aydır sürekli artan endeks böylece 100 baz değe­rinin üzerine çıkmış oldu. Bu­na rağmen reel kesim güveni 2023 sonu düzeyinin hala yüz­de 1,2, bir yıl önceki düzeyinin de yüzde 2,9 altında bulunu­yor. Reel kesim güven endek­si bugüne kadarki en yüksek düzeyini 117 ile Ocak 2007’de görmüştü. İyimser alanda bu­lunan hizmet sektörü güven endeksi ekimde ayında yüzde 1,5 artışla 114,2’ye kadar yük­seldi. Hizmetlerdeki güven ar­tışında son üç aydaki iş duru­mu ve hizmetlere olan talep artışı etkili oldu.

Perakende ticaret sektörü güven endeksi de ekimde yüz­de 0,1 artarak 110,7 değerini aldı. Bu sektörde son üç ayda­ki iş hacminde düşüş yaşanır­ken, mevcut mamul mal stoku ve gelecek üç aya ilişkin iyim­ser beklentilerdeki artış gü­ven düzeyini yükseltti. İnşa­at sektörü güven endeksi ise yüzde 1,7 ile düşmeye devam ederek 86,3’e geriledi. Böylece sektörde güven düzeyi Ağus­tos 2022’den bu yana en dü­şük düzeye indi. İnşaat sektö­ründe alınan kayıtlı siparişle­rin mevcut düzeyine ilişkin alt endeksin değeri ekimde yüz­de 4’lük düşüşle 79,1’e geriler­ken, gelecek üç aylık dönemde toplam çalışan sayısına ilişkin beklentiye ilişkin alt endeks yüzde 0,3’lük bir artışla 93,5 oldu.

 Enflasyonist beklenti kırılıyor mu?

 Merkez Bankası da Piyasa Katılımcıları Anketi, İktisadi Yönelim Anketi ve Türkiye İstatistik Kurumu iş birliğiyle yürütülen Tüketici Eğilim Anketi ile derlediği ve finansal ve reel sektör uzmanları, imalat sanayi firmaları ve hane halkının 12 ay sonrası yıllık tüketici enflasyonu beklentilerini yansıtan “Sektörel Enflasyon Beklentileri” verisinin ekim ayı sonuçlarını açıkladı. Buna göre ekim ayında 12 ay sonrası yıllık enflasyon beklentileri, piyasa katılımcılarında 0,1 puan azalarak yüzde 27,4’e, reel sektörde 1,6 puan azalarak yüzde 49,5’e, hane halkında 4,4 puan düşerek yüzde 67,2 düzeyine geriledi.

Ekonomi bileşenlerinin gelecek döneme ilişkin enflasyon beklentilerinde, parasal sıkılaştırma esaslı ekonomik programın uygulamaya konduğu geçen yılın ikinci yarısında başlayan ve bu yıl hızlanan düşüş ivmesi, enflasyonla mücadelede psikolojik faktör olarak önemli bir handikap olan enflasyonist beklentilerin kırılması açısından olumlu bir gelişmeye işaret ediyor. Ancak kesimlerin enflasyon beklentisi gerilemekle birlikte, Orta Vadeli Program (OVP) hedeflerine göre hala yüksek düzeylerde seyrediyor. OVP’de tüketici fiyatları (TÜFE) bazında yıllık enflasyonun 2025’te yüzde 17,5’e, 2026’da ise yüzde 9,7 ile tek haneli düzeye indirilmesi, 2027’de de yüzde 7’ye kadar düşürülmesi hedefleniyor.

IMF ise Türkiye için 2025’te yüzde 24, 2026’da yüzde 17,2, 2027’de yüzde 15,3 ve 2028 ve 2029 yılları için yüzde 15 düzeyinde olmak üzere çift haneli yıllık enflasyon öngörüyor.