Ekonomi bürokrasisi büyürken
Başbakan Tayyip Erdoğan'ın kuracağı 61. Hükümetin siyasi ve bürokratik yapısı öncekilerden farklı olacak. Erdoğan'ın 12 Haziran milletvekili genel seçimine birkaç gün kala açıkladığı 5 yeni bakanlık, ekonomi bürokrasisini de yeniden şekillendiriyor.
60.Hükümetin 8 Haziran 2011 tarihli "Mükerrer" Resmi Gazete ile açıkladığı kanun hükmünde kararnamelerin sayısı 6. "Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı"na ilişkin KHK'nin dışında kalan 5 kararname mevcut ekonomi yönetimini 2'si yeni, 3'ü de yeni işlevlerle genişletilmiş olmak üzere 5 bakanlık ile büyütüyor.
Ekonomi bürokrasisindeki büyüme sadece görev- sorumluluk- yetki alanının "yatay" genişlemesi ile sınırlı kalmıyor. Bir de "dikey" etki söz konusu. Bu, şimdiye kadar esas olarak "bürokratik mekanizmalar" üzerine bina edilerek devlet bakanlarına "iliştirilmiş" ekonomi yönetiminde, kanun hükmünde kararnamelerde tanımlanan "güçlü" siyasi yetkilere sahip yeni "odakların" oluşmasına yol açacak.
Yapının dış görünümü
61. Hükümetin Bakanlar Kurulu'nda ekonomi yönetimindeki bürokratik ve siyasi güçleriyle yer alacak bakanlıkları hatırlatalım: Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Avrupa Birliği Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Çevre Orman ve Şehircilik Bakanlığı.
Bunların arasında Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Avrupa Birliği Bakanlığı yeni. Diğerleri, Sanayi ve Ticaret, Tarım ve Köyişleri, Bayındırlık ve İskân, Çevre ve Orman Bakanlıklarının yeni işlev ve yetkilerle genişletilmiş veya ayrıştırılmış hali.
Ekonomi, Kalkınma ve Avrupa Birliği Bakanlıklarının ortak özellikleri, ekonomi yönetiminde yıllardır "müsteşarlık" veya genel sekterlik düzeyinde faaliyet gösteren kurumların bakanlık statüsüne yükseltilmesi. Ekonomi Bakanlığı Dış Ticaret Müsteşarlığının; Kalkınma Bakanlığı Devlet Planlama Teşkilatının; Avrupa Birliği Bakanlığı da Avrupa Birliği Genel Sekreterliğinin; Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ise Gümrük Müsteşarlığının yeni isimleri denebilir.
Sürtüşme ve rekabet artabilir
Rekabet, yetki kıskançlığı, yetki doymazlığı ve tabii çekişme veya çatışma gibi "tüzel kişilik" sorunları, bürokrasinin şu ülke veya bu ülke fark etmez, genel tabiatında mevcut. Yönetimde eşgüdüm ihtiyacını ve kavramını doğuran 10 sebep varsa, ilk sırada bürokrasinin ve "bürokratizmin" varlığı gelir.
Ancak, bütün bunlar bürokrasinin devlet ve ülke yönetimindeki vazgeçilemez önemini ve tartışılmaz değerini ortadan kaldırmaz. Bürokrasi "ne onunla ne de onsuz olur" bir kurumdur ki, özellikle Türkiye'de siyasi iktidarların en çok yakınıp en fazla ele geçirmek istedikleri tek kurum o dur!
Bu açıdan değerlendirirsek, gerek yeni kurulacak gerekse eskilerden dönüştürülecek bakanlıklara ilişkin kanun hükmünde kararnameler, ekonomi yönetimi ve bürokrasi içinde hem "yatay" hem de "dikey" anlamda kurumsal rekabeti, yetki çatışmasını, yetki karışmasını, işlev mükerrerliğini artırabilecek, keskinleştirebilecek kimi düzenlemeleri içeriyor.
İlk dikkati çeken potansiyel ve ciddi çatışma olasılığı, Dışişleri Bakanlığı ile Avrupa Birliği Bakanlığı'nın çoğu yerde kesişen görev, yetki ve sorumluluk alanlarındadır.
Keza Kalkınma Bakanlığı ile Ekonomi Bakanlığı, hatta Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını kuran kararnamelerde yazılı görev, yetki ve sorumluluklar farklı görünmekle birlikte, icraatta kurumlar arası sorunlara yol açacak kesişme ve sürtüşme alanları görülüyor. Kararnameler, "seçim telaşıyla olsa gerek, bu gibi sorunlar dikkate alınmadan yazılmışa benziyor.