Ek vergi

Her yıl tekrarlanarak alışkanlık haline gelen matrah artırımı yasalarının sonuncusu olan 7440 sayılı yasa ile ayrıca ek vergi yükümlülüğü getirilmiştir. Depremde oluşan hasarların giderilmesi, depremzedelere bağışlardan öte kamu kaynaklarının düzenli olarak sarf edilebilmesi için gerekli kaynağın finansmanında kullanılacağını düşündüğümüz bu verginin uygulanmasındaki kritik noktaları aktarmaya çalışacağım.

Devletin bağış toplamaktan öte vergi toplaması ve toplanan vergiler ile yaraların sarılmaya çalışılmasına inanan birisi olarak, bu verginin düzenlemesiyle ilgili her türlü eleştiriden ari olduğunu düşünüyorum. Kuşkusuz ek vergi ile elde edilecek kaynakların da bu bölgeye sarf edilmesini de bir vatandaş olarak bekliyorum.

Bahsi geçen verginin mükellefi kurumlar vergisi mükellefleridir. Gelir vergisi mükellefleri için vergilendirme söz konusu değildir. Kurum kazancından indirim konusu yapılan istisna ve indirim tutarları ile indirimli kurumlar vergisi matrahları üzerinden %10, iştirak kazançları istisnası ile yurt dışından elde edilen ve en az %15 oranında ek vergi yükü taşıdığı tevsik edilen istisna kazançlar üzerinden ise %5 oranında ek vergi hesaplanacaktır.

Genel olarak yatırım fon ve ortakları portföy işletmeciliğinden doğan kazançlar, kooperatiflerin risturn kazançları, sat-kirala-geri al işlemleri ile kira sertifikası ihracı amacıyla varlık ve haklarının satışından doğan kazançlara ilişkin istisnalar üzerinden ek vergi alınmayacaktır. Kur korumalı mevduat hesapları üzerinden elde edilen kazançlara ilişkin istisna da bu vergiye tabi olmayacaktır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 61 inci maddesi kapsamında tevkifata tabi yatırım indirimi istisnası ile ek verginin getirildiği madde metninde açıkça belirtilen bazı bağış ve yardımlara ilişkin indirimler üzerinden de bu vergi hesaplanmayacaktır.

2022 yılına ilişkin verilen kurumlar vergisi beyannamesinde ticari zararı bulunanlar, istisnalar nedeniyle cari yıl zararı oluşanlar veya kurumlar vergisine tabi matrahları bulunmayan mükellefler de bu dönemde faydalandıkları indirim ve istisna tutarları üzerinden ek vergi hesaplayacaklardır.

2022 yılına ilişkin verilen kurumlar vergisi beyannamesinde indirim konusu yapılan geçmiş yıl zararları üzerinden ise ek vergi hesaplanmayacaktır.

6/2/2023 tarihi itibarıyla, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illeri ile Sivas İlinin Gürün İlçesinde kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunanlar bu vergiden muaftır. Mükellefiyeti deprem bölgesi dışında bulunmakla birlikte faaliyetleri kısmen veya tamamen deprem bölgesinde bulunan mükellefler de ek vergi yükümlülüğüne tabidir.

Diğer yandan mükellefiyeti bölgede olmakla birlikte faaliyetleri kısmen veya tamamen bölge dışında olanlar bu vergiden muaftırlar. Ek vergi düzenlemesiyle ilgili her türlü eleştiriyi göz ardı etsek de bu konuyu eleştirmeden geçemeyiz.

Muafiyetin belirlenmesinde mükellefiyetten öte bölgede faaliyet gösterilmesinin esas alınması kuşkusuz daha doğru olurdu. Ek vergi kurumlar vergisi ile beyan edilecek ve ilk taksiti beyan süresi içinde ikinci taksiti ise bu süreyi takip eden dördüncü ayda ödenecektir.

Verginin konusunu oluşturan istisna ve indirimlerin bu vasfı kazanmaları halinde mükelleflerin istisna ve indirimden yararlanmayarak bu vergiden kaçınma hakları bulunmamaktadır.

Bu konu önemli olup göz ardı edilmemelidir. 2022 hesap dönemine ilişkin olarak kurumlar vergisi yönünden matrah artırımında bulunulması, ek vergi bakımından bu döneme ilişkin inceleme ve tarhiyat yapılmasına engel teşkil etmeyecektir. Ek vergi 2022 yılı beyanında geçerli olup, yeni bir düzenleme olmadığı müddetçe, takip eden yıllarda uygulanmayacaktır. Ancak seçim sonrası yeni ek vergi düzenlemelerinin gündeme gelmesi beklenmelidir.