Ek vergi düzenlemesi geriye yürüme mi?

20 Şubat tarihinde DÜNYA’da bu köşede yayınladığım yazımda, deprem sonrası bir düzenleme yapılacağını duyurmuş, muhtemel yolların ilk sırasında da indirim ve istisnalar üzerinden vergi alınması ihtimalini dile getirmiştim. Dolayısıyla bu düzenleme DÜNYA okurları için sürpriz olmadı.

İlk değil

Daha önce de bu tür durum ve dönemlerde benzeri düzenlemeler yapılmıştır ve doğaldır. Bu bir yeni vergi ihdasıdır. Oluşturulan bu yeni vergi geçen senenin bir kısım istisna ve indirim tutarları matrah olarak tanımlanmak suretiyle düzenlenmiştir.

Geriye yürüme değil mi?

Daha önce Anayasa Mahkemesi benzer durumlarda, kamu yararından hareketle düzenlemeyi anayasaya geriye yürüme açısından aykırı bulmamıştır. Bu kez de Anayasa Mahkemesi önüne aynı gerekçe ile giderse benzer bir sonuç muhtemeldir.

Eşitlik ilkesine aykırı olur mu?

İşin bu yönü tartışma yaratabilir düşündeyiz. Bir kısım istisnaların hangi ölçüye göre vergi içine alındığı veya çıkarıldığı üzerinden tartışma yapılabilecektir. Farklılaşmanın nedenlerinin makul olup olmadığı Anayasa Mahkemesince tartışılabilecektir.

Anayasaya aykırılık nasıl ileri sürülebilir?

 Kanun yürürlüğe girdikten sonra Meclis’te en fazla üyeye sahip iki siyasi parti grubu veya üye sayısının beşte biri tutarındaki üye konuyu Anayasa Mahkemesi'ne 60 gün içinde götürebilecektir. Ancak gördüğümüz kadarıyla bu düzenlemeye Meclis'te itiraz olmamıştır. Bu nedenle de bu düzenlemenin Meclis'te grubu bulunan partilerce veya Meclis üyelerince yargıya taşınmasını beklemiyoruz.

İhtirazi kayıtla beyan

Mükellefler genel olarak veya düzenlemenin kendi üzerlerinde yarattığı ölçüsüz, olumsuz etkiyi, eşitlik ilkesi ve geriye yürümeyi gerekçe göstererek ihtirazi kayıtla beyanda bulunup dava açabilirler. Mahkeme anayasaya aykırılık iddiasını ciddi bulursa konuyu Anayasa Mahkemesi'ne gönderip, oradan gelecek karara göre yargılamasını sonlandırabilir.

Şayet, ihtirazi kayıt üzerine açılan davada mahkeme konuyu Anayasa Mahkemesi'ne göndermez ve davayı reddederse hukuki süreç kesinleştikten sonra konu bu kez bireysel başvuru çerçevesinde Anayasa Mahkemesi'ne taşınabilir. İhtirazi kayıt sonrası istemezseniz daha sonra dava açmayabilirsiniz.

Ne bekleniyor?

Elimizde sağlıklı bir tahminde bulunma imkanı verecek bir veri bulunmamakla birlikte, bu seneki kurumlar vergisi bütçe tahmini ve istisna ve indirimleri dikkate aldığımızda 100 milyar civarı bir tutarın hedeflenmiş olabileceğini düşünüyoruz.

Deprem vergisi tartışmaları

Her deprem sonrası olduğu gibi doğal olarak deprem vergileri ve bu vergilerin deprem için kullanılmaması tartışmaları gündeme gelmektedir. Şu an ihtiyacı anlıyor olmakla birlikte, afet yönetiminin ve hazırlık süreçlerinin, yıllara yaygın, sürekli ve disiplinli bir şekilde yürütülmesi gereken bir süreç olduğu tartışmasızdır.

Ne yazık ki hükümetler bütçenin harcanmasında olası zor dönemlere hazırlığı ciddi bir şekilde ele almamakta, her seferinde güçlükle karşı karşıya kalındığında olağandışı, yeni vergilere yönelmektedirler. Hızlıca yapılan düzenlemeler de her zaman bir sürü tartışmaya sebep olabilmektedir.

Kabul edilen düzenlemeye ilişkin özet

Mükellef: Kurumlar Vergisi Mükellefleri

Beyan zamanı: 2022 Kurumlar Vergisi Beyannamesi ile beyan edilecek.

Matrah: Kurum kazancından yapılan indirim ve istisna tutarları, indirimli kurumlar vergisi matrahı.

Oran: %10 genel oran % 5 özel oran % 5 kurumların iştiraklerinden elde ettikleri ve beyannamelerinde iştirak kazancı istisnası olarak gösterdikleri tutarlar ile yurt dışından elde edilip en az %15 vergi yükü taşıyor olması nedeniyle kurumlar vergisinden istisna tutulmuş tutarlar üzerinden alınacaktır.

 Ödeme: İlk taksit Kurumlar vergisi ödeme süresi içinde (Nisan), ikincisi izleyen dördüncü ayda (Ağustos) ödenecektir.

Özel Hesap Dönemi: Bu vergi özel hesap dönemleri 2023’te bitenler için uygulanacaktır. İlk beyan ve ilk taksit ödemesi mayıs ayında (30 Ocak 2023’te hesap dönemi sona erenler için) yapılacak, ocak sonunda hesap dönemi sona erenler için ikinci taksit ödemesi de eylül ayı içerisinde yapılacaktır. Gider veya indirim olarak dikkate alınamayacak, hiçbir vergiden mahsup edilemeyecektir.

Muaf olanlar: Deprem bölgelerindeki kurumlar bu vergiden muaftır. Vergiye tabi tutulmayacak indirim ve istisnalar: Kurumlar vergisi matrahından indirilebilecek bağış ve yardımlar, stopaja tabi yatırım indirimi, kur korumalı mevduat istisnası tutarları, diğerleri kanun metninde belirtilmiştir. Genel bütçeye kaydedilir. Mahalli idarelere pay verilmez.