E-ticarette toplu satın alma trendi-2

Geçtiğimiz hafta, grup tüketimi veya hacim birleştirme olarak adlandırılan online ticaret trendinin hızla geliştiğinden söz etmiş ve fikrin 2000'lerin hemen başında yaşanan başarısızlıklardan sonra şimdi yeniden, hızla popülerleştiğine değinmiştik.

Toplu satın alma trendinin tekrar popülerleşmesinin arkasında yatan en önemli itici güç, hiç kuşkusuz Facebook ve Twitter gibi sosyal paylaşım ortamlarının gelişmesi. Fikrin son bir kaç yıl içinde Çin'de popülerleşmesini sağlayan da bu paylaşım kolaylığı zaten. Çin'in -ve tabii ki bizim de- alışveriş kültüründe var olan pazarlık alışkanlığı, forumlar ve başka paylaşım ortamlarında insanların biraraya gelme kolaylığıyla birleşince ortaya böyle sbir trend çıkıyor. İnsanları biraraya getiren organizatör veya organizatörler, seçtikleri mağazadan, toptancıdan veya üreticiden belirli bir adet veya ciro taahhüdü ile pazarlık ederek yüksek indirimler alıyor. Sonuçta belirli bir üründe veya mağazada alışveriş toplu olarak gerçekleştiriliyor ve hem alıcılar, hem de satıcılar bu işten kazançlı çıkıyor. Üstelik forumlarda veya sosyal paylaşım sitelerinde biraraya gelenler yalnızca son tüketiciler değil. İşten işe alımlarda da aynı yöntem kullanılıyor. Böylece daha küçük firmalar, taleplerini birleştirerek büyük alıcılar gibi pazarlık gücüne kavuşabiliyor. Sistem online mağazalarda çalıştığı gibi, offline, yani fiziksel alışveriş olarak da organize edilebiliyor.

İnsanların kendi inisiyatifleriyle gerçekleştirdikleri bu alışveriş organizasyonlarının ardından  Çin'de bu işe odaklanmış sitelerin de ortaya çıkması gecikmedi elbette. Pekin'de MeiTuan, LaShou, Hong Kong'ta FunShare ve Twangoo toplu tüketim sitelerinin en ünlüleri. Hong Kong dışında Singapur, Sidney, Melbourne, Manila gibi kentlerde de çalışanTwangoo (Tvangu) Çince "grup satın alma" veya "grup tüketimi" anlamına geliyor. Yani aynı zamanda bu trendin veya sistemin de adını taşıyor. İşten işe (endüstriyel) alımlar konusunda özel olarak otomotiv parçaları ve yan sanayiine odaklanan GroupBuyCenter.com da yine bir tür forum sistemiyle çalışıyor.

Toplu alım sistemi uygulamalarında bir kaç değişik yöntem kullanılıyor. Birincisi, belirli bir ürün ya da hizmet konusunda belirli bir tüketici sayısı için indirim sağlandığı ilan ediliyor ve o alım sayısına ulaşıldığında ilan edilen fiyattan alışveriş gerçekleşmiş oluyor. Bu sistem bugün ABD ve Türkiye'de yaygınlaşan sitelerde kullanılıyor. Daha çok yerel hizmet  ve ürün alımlarında  etkili olan bu yöntemde örneğin 150 kişi için masaj hizmeti  150 TL yerine 60 TL gibi bir teklifle ortaya çıkılıyor ve sitenin sattığı indirim kuponuna karşılık küçük bir bedel 150 kişi tamamlandığında kredi kartınızdan kesiliyor.  Siz de kuponunuzu kullanarak masaj hizmetini 60 liradan alıyorsunuz. Bu tür siteler kullanıcılarına genellikle her gün için bir fırsat sunuyorlar.

İkinci yöntemde ise alım istekleri de, satış teklifleri de kullanıcılar tarafından oluşturuluyor. Örneğin bir kullanıcı çıkıp, "bir hafta içinde şu marka cep telefonu almak isteyenler buraya gelsin" diyor. Bir hafta sonunda diyelim 50 kişi toplandıysa bu sefer de satıcılar bir gün veya bir hafta boyunca açık eksiltme yoluyla teklif veriyorlar. Sonunda en düşük teklifi veren firma satışı gerçekleştiriyor. Yine Philip Kotler'den alıntı yaparsak, bu eksiltmeli müzayede yöntemi de "Hollanda müzayedesi"olarak  adlandırılıyor. İnternette bugün bu iki yöntemi değişik şekillerde karıştırarak kullanan pek çok tvangu sitesi bulunuyor. 

Son zamanlarda popüler hale gelen bir başka toplu satın alma yöntemi ise "Spree". Spree çılgınlık derecesinde yapılan şey anlamına geliyor. Singapur merkezli bu alışveriş modelinde müşteriler kredi kartı kullanmadan LiveJournal adlı facebook benzeri  sosyal ağda taleplerini organize ediyorlar ve nakliye bedelini çok düşürerek ABD'deki online mağazalardan alışveriş yapıyorlar. Son zamanlarda Foreverspree adlı internet sitesi LiveJournal gruplarının yerine ikame edilse de, bu ağ halen yaygın olarak kullanılıyor. Spree organizatörleri ABD'den gözlerine kestirdikleri bir online mağazada alışveriş yapacaklarını duyuyorlar ve katılımcılara genellikle 200 dolarlık bir kota belirleyip çağrıda bulunuyorlar. Sayfanın yorum kısmına herkes istediği ürünleri yazıyor ve önceden ilan edilen tarihe kadar tüm talepler toplanmış oluyor.  Güven esasına dayalı bu modelde tüketiciler havale yoluyla istedikleri malın bedelini ödüyorlar, ardından organizatör herkesin ürününü internetten sipariş veriyor. Sipariş edilen ürünler ABD'de uluslararası nakliye hizmeti veren bir şirketin adresine teslim ediliyor. Şirket ürünleri bir konteynere koyup gemiye yüklüyor, konteyner Singapur'a vardıktan sonra oragnizatörler tuttukları bir kamyonetle herkesin ürününü kapısına teslim ediyor ve alışveriş tamamlanıyor. 

Bu alandaki bir başka gelişme ise online satış magazaları için geliştirilmiş bir grup alışveriş aracının duyurulması oldu. SyncFu adı verilen bir widget (uygulama parçası), online satış sitelerinin de toplu alım özelliği kazanmasını sağlıyor. Ücretsiz olarak kullanılan bu aracı almak için siteye girip, her ürün için belirleyeceğiniz alıcı sayısı başına vereceğiniz fiyatı/indirimi yazmanız ve ardından sizin için oluşan kodu sitenize eklemeniz yeterli. Böylece alışveriş için sitenize gelip bir ürün seçenler, o ürünün toplu alımla ne kadara düşeceğini, kaç müşterinin toplandığını ve ne kadar indirim sağlandığını görüp isterlerse toplu alışverişe katılabiliyorlar.

Toplu alışveriş konusunda ortaya çıkan modellerin aslında henüz başlangıç aşamasında olduğunu söylemek yanlış olmaz. Deneme yanılma sürecinde uygulamalar daha fazla gelişecek ve çeşitlenecek.  Önümüzdeki günlerde kullanıcıların kendi inisiyatifleriyle sosyal paylaşım sitelerinde oluşturdukları satın alma gruplarına da, tüketicilere yeni olanaklar ve yöntemler sunan toplu tüketim sitelerine de daha fazla rastlayacağız gibi görünüyor.