e-İrsaliye, e-Serbest Meslek Makbuzu ve e-Müstahsil Makbuzları

Bilindiği üzere; Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 242'nci maddesinde Maliye Bakanlığı'na; elektronik defter, kayıt ve belgelerin oluşturulması, kaydedilmesi, iletilmesi, muhafazası ve ibrazı ile defter ve belgelerin elektronik ortamda tutulması ve düzenlenmesine ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi verilmiştir. Keza, anılan Kanunu'nun 227'nci, mükerrer 257'nci maddelerinde de Maliye Bakanlığı'na benzeri yetkiler tanınmıştır.

Maliye Bakanlığı yukarıda anılan hükümlerle verilen yetkilere dayanarak, yaygın olarak kullanılan belgeler arasında yer alan “sevk irsaliyesi”, “müstahsil makbuzu” ve “serbest meslek makbuzu” belgelerinin elektronik ortamda düzenlenmesini uygulamaya sokmaya hazırlanmaktadır.

Bu amaçla hazırlanmış Tebliğ Taslağı Gelir İdaresi Başkanlığı'nın internet sitesine konulmuş ve tebliğde belirtilen düzenlemelere ilişkin görüş ve öneriler varsa bunların kendilerine iletilmesi istenilmiştir.

Anılan tebliğ taslağında, yukarıda sayılan belgelerin elektronik belge olarak düzenlenebilmesi, alıcısına elektronik veya kağıt ortamında iletilmesi ile muhafaza ve ibraz edilebilmesine ilişkin usul ve esaslar açıklanmıştır. Anılan açıklamalara göre söz konusu usul ve esaslar şöyledir:

e-İrsaliye, e-Müstahsil Makbuzu ve e-Serbest Meslek Makbuzu belgeleri, yeni bir belge türü olmayıp, kağıt ortamdaki belgeler ile aynı hukuki niteliklere sahiptir.

Mükellefler e-İrsaliye, e-Müstahsil Makbuzu ve e-Serbest Meslek Makbuzu uygulamasından;

a) Kendi bilgi işlem sistemlerinin Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) sistemlerine entegrasyonu yoluyla,

b) Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından oluşturulan ve www.efatura.gov.tr internet adresinde hizmete sunulan GİB portalı aracılığıyla,

c) Başkanlıktan izin almış özel entegratörlerin bilgi işlem sistemleri aracılığıyla,

olmak üzere üç yöntemden herhangi birini seçerek yararlanabileceklerdir.

Mükellefler, (a) ve (b) alt bentlerinde belirtilen yöntemlerden biri ile uygulamaya dahil olmak istediklerinde; Gelir İdaresi Başkanlığı'nın “www.efatura.gov.tr” internet adresinde yayımlanan başvuru kılavuzlarına uygun olarak gerekli başvuru işlemlerini yerine getireceklerdir. Uygulamaya (c) alt bendinde belirtilen yöntemle dahil olmak isteyen mükellefler; doğrudan Gelir İdaresi Başkanlığı'ndan izin almış özel entegratörlerden herhangi birine başvuracak olup, ayrıca Başkanlığa başvuruda bulunmalarına gerek bulunmamaktadır.

Uygulamaya dahil olma ve kullanım zorunluluğu

- e-İrsaliye Uygulaması

e-İrsaliye uygulamasından; a) 397 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında getirilen e-Fatura uygulamasından yararlanma iznine sahip olan,

b) Bu tebliğde açıklanan usul ve esaslara uygun olarak, e-İrsaliye düzenleyebilme ve iletebilme konusunda gerekli hazırlıklarını tamamlamış olan ve

c) Yukarıda belirtilen şekilde e-İrsaliye uygulamasına dahil olmak için gerekli başvuruyu yapan,

mükellefler 01/01/2018 tarihinden itibaren faydalanabilirler. e-Fatura uygulamasına kayıtlı kullanıcıların e-İrsaliye uygulamasına dahil olması ve sevk irsaliyesi belgelerini e-İrsaliye olarak düzenlemeleri zorunluluğu ise 01/07/2018 tarihinden itibaren başlayacaktır. Belirtilen tarihten sonra 433 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin 15'inci maddesinde belirtilen uygulamadan (e-Faturanın kağıt çıktısının irsaliye yerine geçer belge olarak kabul edilmesi uygulaması) yararlanılması mümkün bulunmamaktadır. Söz konusu uygulamaya süresi içinde başvurmayan, e-Fatura uygulamasına kayıtlı kullanıcıların GİB Portal hesapları 01/07/2018 tarihi itibariyle Başkanlık tarafından otomatik olarak açılacaktır.

- e-Serbest Meslek Makbuzu uygulaması

e-Müstahsil Makbuzu uygulamasına, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca müstahsil makbuzu belgesini düzenlemek zorunda olan mükellefler 01/01/2018 tarihinden itibaren dahil olabileceklerdir. Uygulamaya dahil olacak mükelleflerin; Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile zorunluluk getirilen haller dışında; e-Fatura, e-Arşiv Fatura ve e-Defter uygulamalarına dahil olma zorunlulukları bulunmamaktadır.

Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden mal alan “birinci sınıf tüccarlar” 1/7/2018 tarihine kadar e-Müstahsil Makbuzu uygulamasına dahil olmak ve bu tarihten itibaren müstahsil makbuzu belgelerini e-Müstahsil Makbuzu olarak düzenlemek zorundadırlar. E-Müstahsil Makbuzu Uygulamasına dahil olan; birinci sınıf tüccarların 01/07/2018 tarihine kadar, e-Müstahsil Makbuzu belgesi düzenlemeleri mümkün olduğu gibi kağıt ortamda müstahsil makbuzu belgesi düzenlemesi de mümkündür. Ancak aynı işlem için e-Müstahsil Makbuzu veya kağıt ortamdaki müstahsil makbuzu belgelerinden sadece birinin düzenlenmesi gerekmektedir.

- e-Serbest Meslek Makbuzu uygulaması

e-Serbest Meslek Makbuzu uygulamasına, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca serbest meslek makbuzu belgesini düzenlemek zorunda olan mükellefler, 01/01/2018 tarihinden itibaren dahil olabileceklerdir.

2016 yılı gayri safi hasılatı (kollektif, adi komandit şirket veya adi ortaklık halinde faaliyet gösterenlerin bu ortaklıklardan aldıkları paylar dahil) 50 bin TL ve üzeri olan serbest meslek erbaplarının 1/7/2018 tarihine kadar uygulamaya dahil olması ve bu tarihlerden itibaren serbest meslek makbuzu belgelerini e-Serbest Meslek Makbuzu olarak düzenlemeleri zorunludur. 1/1/2019 tarihinden itibaren ise; gayrisafi hasılat tutarına bakılmaksızın tüm serbest meslek erbaplarının, söz konusu uygulamaya dahil olması ve bu tarihten itibaren serbest meslek makbuzu belgelerini e-Serbest Meslek Makbuzu olarak düzenlemeleri zorunludur.

e-Serbest Meslek Makbuzu uygulamasına ilişkin zorunluluklarının başladığı tarihlerden önce kendi isteği ile dahil olanların, zorunluluklarının başlayacağı tarihlere kadar e-Serbest Meslek Makbuzu düzenlemeleri mümkün olduğu gibi kağıt ortamda serbest meslek makbuzu düzenlemeleri de mümkündür. Ancak aynı işlem için e-Serbest Meslek Makbuzu veya kağıt ortamdaki serbest meslek makbuzu belgelerinden sadece birinin düzenlenmesi gerekmektedir.

Kendilerine e-Serbest Meslek Makbuzu belgesi düzenleme zorunluluğu getirilen hekimlerin, (diş hekimleri ile veteriner hekimler dahil), zorunluluklarının başlayacağı tarihlerden itibaren 379 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile getirilen uygulamadan (POS cihazlarından düzenlenen POS fişlerinin serbest meslek makbuzu olarak kabul edilmesi) yararlanmaları mümkün olmayacaktır.