e-Fatura kapsamında ihracat fatura zorunluluğu
Hakan ŞİRİN
E-Fatura kapsamında olan mükelleflerin, yine aynı kapsamda olan mükelleflere düzenleyecekleri faturaların e-Fatura olma zorunluluğu gelişmelere açık bir yenilik olarak hem TTK hem de vergi kanunları açısından karşımıza çıkmaktadır. Bu yeniliklerden bir tanesi de ihracat faturalarının e-fatura olarak düzenlenme zorunluluğudur. İlk olarak 01.01.2016 tarihinde uygulamaya başlanılması planlanan ihracat e-Fatura uygulaması, teknik altyapının yetişmemesi sebebiyle 01.01.2017 tarihine ertelenmişti. Bu sürece ilişkin altyapı çalışmalarının tamamlanmış olduğunu, bakanlığın e-Fatura uygulaması gümrük işlemleri kılavuzunu 03.11.2016 tarihinde yayınlamasından anlayabiliyoruz.
Kılavuzu incelediğimizde ilk dikkat çeken husus, yolcu beraber eşya ihracı ile mal ihracı faturalarının bu kapsamda olduğu ve anlatımın bu iki ana hat üzerinden gittiğini görüyoruz. İlk olarak mal ihracı faturalarındaki uygulamadan bahsedelim. İhracat faturalarının e-Fatura olarak düzenlenmesi zorunluluğu sadece Gümrük beyannamesi ekinde yer alan mal ihracı faturaları için geçerlidir. Diğer belgelerin (Serbest Bölge İşlem Formu, transit ticaret formu) ekinde yer alan ihracat faturaları e-Fatura kapsamında değildir. Uygulamayı kullanarak fatura düzenlemek isteyen mükelleflerin e-Fatura sistemine kayıtlı olmaları, düzenleyecekleri ihracat faturalarında alıcı bilgilerine ilaveten Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın bilgilerine yer vermeleri gerekmekte. Satıcı tarafından düzenlenecek bu faturalar Gümrük ve Ticaret Bakanlığı sistemine düşecektir. İşletme ölçeği itibariyle ihracat faturalarını çalıştıkları gümrükçülere tanzim ettiren mükelleflerden e-Fatura kapsamında olanlar bundan böyle fatura düzenleme süreçlerini kendi bünyelerinde gerçekleştirmeleri uygun olacaktır. Çünkü her gümrük firmasına mali mühür tahsis edilmesi (HSM Cihazı) boş belgeye imza atmak kadar riskli bir tercihtir. Dikkat çeken bir diğer husus ise GİB Portal uygulaması yeterli donanıma sahip olmadığından ve manuel olarak ihracat ve yolcu beraberi eşya faturasına ilk etapta destek veremeyeceğinden tavsiye edilmediği belirtilmiştir. Zaten Maliye Bakanlığı’nın portal uygulamasına pek sıcak bakmadığını daha önceki uygulamalarından da görmekteyiz. Bunlara örnek olarak portaldan kesilen faturalardan altı ay öncekilere erişim sağlamaması ve belli sayının üzerinde fatura düzenlemesine izin vermemesini sayabiliriz. Bunun yanı sıra portal uygulaması tavsiye edilmemiştir denilse de ilerleyen süreçte portal uygulamasının ihracat e-Faturaya açılmasını kesin olarak beklememek gerekir. Sonuç itibariyle ihracat e-Fatura kapsamında olanlar kesinlikle entegrasyon veya özel entegrasyon yöntemini kullanmak zorundalar. E-fatura olarak düzenlenen ihracat faturaları elektronik ortamda Gümrük ve Ticaret Bakanlığına ulaşacak, bakanlık her fatura için 23 haneli referans numarası verip bu numarayı faturayı düzenleyen firmaya bildirecektir. Bu referans numarası ile belge tarihi gümrük beyannamesinin 44 no’lu kutusunda “Belge Referans No” ve “Belge Tarihi” alanlarına satıcı firma tarafından beyan edilmesi gerekecektir. Düzenlenen faturada gümrük beyannamesi tescilinden önce veya sonra faturada değişiklik yapılması gerekirse, değişiklik yapılacak olan fatura ve bu fatura için alınan referans numarası iptal edilecektir. İptal edilen fatura için alınan referans numarası beyanname tescilinde kullanılmayacaktır. Faturanın düzenlenmesi sırasında fatura bilgilerinde ProfileID kısmına ‘ihracat’ girilmesi gerekiyor. e-Fatura, Gümrük Ticaret Bakanlığı sistemine düştükten ve faturadaki kalemlerin G.T.B. tarafından kontrolü gerçekleştirildikten sonra uygun görülürse Gümrük Çıkış Beyannamesi’ne konu edilip malların yurt dışına çıkışının gerçekleşmesi ve Gümrük Çıkış Beyannamesi’nin kapatılması halinde G.T.B. tarafından Kabul Uygulama Yanıtı ile faturayı düzenleyene bildirim yapılacak. Bu sayede satıcı firma, ihracatın sorunsuz gerçekleştiğini de anlık olarak görebilecektir. İhracat işlemlerinde e-Fatura uygulaması kapsamında bir fatura sadece bir GÇB’ye konu edilebiliyor. Yolcu beraberi eşya ihracı faturası düzenlenmesi esaslarına bir sonraki yazımda değineceğineceğim.