Düzeltilemeyen kısa vadeli beklentiler güvensizliği besliyor!
Döviz piyasalarımızdaki eğilimlere ve pozisyonlanma tercihlerine ilişkin gelişmeler ile bunlara yönelik müdahaleler, Mayıs ayı genelinde yoğun sayılabilecek şekilde tartışıldı. Ortaya çıkan sonuç ise kimseyi tatmin etmedi, belirsizlik ve kırılganlık algılarında herhangi bir gerileme yaşanması mümkün olamadı. Küresel koşullardaki olumsuzlaşma da sonucun umulan çizgide olmasını engelleyen faktörlerden biri oldu. Ekonomi politikası uygulamaları konusundaki beklentiler biraz daha olumsuzlaştı; koordinasyon yetersizliği belirginleşti ve Ekonomi Yönetiminin beklentileri yönlendirebilme yeteneğinin önemli ölçüde azaldığı gözlendi.
4.2 milyar $ döviz likiditesini çekme kararı
Mayıs ayı genelinde para otoritemizin, faizleri yükseltmeden politikasını sıkılaştırmaya çalıştığını gözlemledik. Maliye politikası ise gevşeme sınırlarını zorlama şeklindeki siyasi baskıların etkisinde kalmaya devam etti, kamu bankalarını yönlendirerek umduğu yöndeki eğilimleri tesis etmeye çalıştı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ise tüm çabalarına rağmen, geniş kesimler nezdindeki güvensizliğin büyümesini önleyemedi.
Para otoritemiz Mayıs ayının ilk yarısında ve bu hafta başında aldığı kararlar ile piyasalardaki likiditeyi daraltarak olumsuz eğilimlerin belirleyici olmasını dizginlemeye çalıştı. Haftalık repo ihalelerine son verilmesini desteklemek adına önce Mayıs ayının ikinci haftasında Türk Lirası cinsinden likiditeyi biraz daha sıktı. Son bir hafta içinde ise haftalık repo ihalelerine yeniden başladı ve bu hafta başında zorunlu karşılık oranlarını yükselterek 4.2 milyar dolar kadar döviz likiditesini piyasadan çekme kararı aldı! Bir yandan Ekonomi Yönetiminin Kamu Bankalarını kullanarak yapmaya çalıştıkları ve diğer yandan küresel eğilimler ile azaltılamayan güvensizlik alınan kararlarda etkili oldu.
Eğer Mayıs ayının ilk yarısındaki parasal sıkılaşma sırası ve sonrasında, küresel koşullar olumsuzlaşmasa ve yerleşikler beklenti değişikliği nedeniyle dövizden Türk Lirasına yönelmeye başlamış olsa bugün daha farklı konular ön plana çıkıyor olabilirdi; fakat olmadı! Olması için harcanan çabalar da geri tepti! Kamu bankaları döviz kurunun yükselişini durdurmak ve geriletmek için ek riskler almak durumunda kaldı. Kambiyo yetkisine sahip olan kurumların bu yetkiye sahip olmayanlara yaptığı döviz satışlarına yüzde 0,1 vergi getirildi; bu yaklaşım da pek bir işe yaramadı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, satılan dövizlerin bir gün gecikme ile teslimi uygulamasını getirerek olumsuz eğilimlerin etkisini azaltmaya çalıştı; fakat hem işe yaramadı ve hem de güvensizliği artırır oldu. Ekonominin, İstanbul seçimleri öncesinde ikinci bir dip yapmaya yönelmiş olması da koordinasyon azalmasını hızlandırdı. Sonuçta Kamu Bankaları öngörülenden çok daha fazla döviz satmak ve pozisyon açmak zorunda kaldı; Ekonomi Yönetimi ise bütçenin harcama olanakları yetersiz kalınca kredi genişlemesinin yollarını zorlayarak beklentileri etkilemeye çalıştı.
Bir ay öncesine göre daha kırılgan bir durumdayız
Geleceğe yönelik beklentiler açısından, bir ay öncesine göre daha kırılgan bir yerdeyiz. Bireysel ve kurumsal düzeyde yabancı para cinsinden mevduatlara yönelik iliği artışı kırılamıyor, yeni rekorların yaşanması önlenemiyor. Maliye ve kredi politikasındaki zorlamalar, para politikasının etkin olabilmesine izin vermiyor. Zaten yetersiz olduğu bilinen brüt ve net döviz rezervlerinin erimeye devam ediyor olması, beklentilerdeki olumsuzlaşma eğilimini besleyen faktörlerden biri oluyor. Küresel koşullar ise olumsuzlaşmayı sürdürüyor ve ekonomimize yönelik beklentilere olumsuz katkılar yapıyor.
Merkez Bankamız tarafından bu hafta başında açıklanan zorunlu karşılık ayarlamasını, hemen yukarıda kısaca özetlemeye çalıştığımız koşulları dikkate alarak değerlendirmek daha anlamlı olabilir! Döviz hesapları ile katılım fonlarına yönelik zorunlu karşılık oranlarını artırarak piyasadan 4,2 milyar dolar döviz likiditesi çekilecek. Net döviz rezervleri değişmeyecek, brüt döviz rezervleri kısmen artacak veya azalış gizlenecek. Ekonomi politikaları arasındaki farklı nedenlere bağlı uyumsuzluklar ise azalmayacak, kırılganlık algısı yüksek düzeyini korurken beklentiler düzelmiyor olacak; Kamu Bankalarından gelen döviz satışları yolu ile kurların bir miktar geriletilmiş olması sonucu değiştirmeyecek, ama farklı endişeleri artırabilecek!