Düştük
Birkaç yıl önce bu köşede Türkiye’nin izlediği dış politika nedeni ile Ortadoğu çukuruna düşmekte olduğunu yazmıştım. Üç gün önce vurulan Rus uçağı ile birlikte çukurun içine düştük. Öngörümüz ne yazık ki gerçekleşti.
Hükümetin “sınırlarımızı koruduk”, “angajman kurallarını uyguladık” savları ayrıntıdır. Sonuçta Türkiye ile Rusya biri biri ile ters düştü. Hâlbuki Suriye sorunun başladığı günlerde iki ülke birçok konuda ortak görüşte idiler. Bunların başında da Suriye’nin toprak bütünlüğü idi. Her iki ülkede bu konuda ABD’den farklı düşünüyorlardı. Şimdi ayrıştılar. Artık Türkiye sadece Ortadoğu çukurunun içine değil, ABD’nin de kucağına düşmüş oldu.
Dış politikaya uzun vadeli bakanlar, duygusallıktan uzaktırlar. Son on yıldır yerden yer vurulan Mustafa Kemal ATATÜRK böyle bakış açsına sahip olduğu için Ulusal Bağımsızlık Savaşını barışla sonuçlandırdı. ATATÜRK savaşın hemen bitti mi sonrası, savaştığı ülkenin (Yunanistan) lideri tarafından Barış Ödülü için boşuna önerilmedi.
İsmet İNÖNÜ Lozan Antlaşması ile taçlandırdığı uzak görüşlülüğü sayesinde burnumuzun dibine kadar gelen II. Dünya Savaşı’na girmememizi sağladı. Bugünlerde o dönem için şeker yoktu, camiyi ahır yaptılar savları ile suçlanan İnönü, fakir Cumhuriyeti savaşa sürmeyerek, Osmanlı’nın sürekli savaş aymazlığından ders aldığını da ortaya koydu. II. Dünya Savaşı sona erdiğinde bu ülkenin yurttaşının da, askerinin de burnu kanamamıştı. Bugün kâğıt üstünde savaşta olmayan Ülkemizde can güvenliği olmadığı gibi, komşularının ve müttefiklerinin gözünde saygınlığı da sorgulanmaktadır.
Şimdi birçok yazıp çizen Rusya- Türkiye dış ticaretine ilişkin yazılar yazacak, ekonomik kayıpları sıralayacaklar. Ben de sizin için Ekonomi Bakanlığı verilerini kullanarak bir şekil çizdim. Grafikten de gözlemleyebileceğiniz üzere zaten ihracatımızda durum pek parlak değildi. Rusya bu olaydan önce de özellikle 2015 yılında ihracatta maraz çıkarıyordu. Ocak-Eylül 2015 döneminde ihracatımız geçen yılın aynı dönemine göre %40,1 düşmüştü. Çatışmanın sonrasında bu oran daha yukarılara doğru çıkacak. Rusya’ya ihracatta başı çeken tekstil sektörü en büyük darbeyi yiyecek. Kayba uğrayacak diğer sektörlerin başında turizm ve yaş sebze-meyve olacak. Bu kayıplar telafi edilebilir. Telafisi zor olan Türkiye’nin “ Yurtta Barış, Dünyada Barış” ilkesine dayalı olarak uzun süre sürdürdüğü (ancak son yıllarda yitirdiği) barışçı kimliğinin sağladığı “saygınlıktır.”
