Dünya ekonomisinin en büyük sorunu Afrika
Ruchir SHARMA (Rockefeller International’ın Başkanı)
Rockefeller Grubu'nun vakfı Rockefeller International'ın Başkanı Ruchir Sharma, Financial Times'a yazdığı makalede Afrika'ya dikkat çekti: "Son 5 yılda, 54 Afrika ekonomisinden yalnızca üçü yıllık yüzde 6'nın üzerinde büyüme kaydetti."
Küresel büyümenin en büyük sorunu, şu anda 1.5 milyar insana ev sahipliği yapan Afrika'dır. İşgücüne katılanların üçte biri 2030'larda bu kıtada yaşayacak.
Dünya ekonomisinin bir bütün olarak daha hızlı büyümesi için Afrika'nın bu işçileri verimli bir şekilde istihdam etmenin ve demografik getirisinden yararlanmanın bir yolunu bulması gerekecek. Ancak çoğu Afrika ülkesinde bu gerçekleşmiyor. Araştırmam, çalışma çağındaki nüfusta en az yüzde 2'lik bir büyüme oranının "mucize" ekonomik büyüme için gerekli bir koşul olduğunu ve en az yüzde 6'lık sürdürülebilir bir büyüme anlamına geldiğini gösteriyor.
2000 yılı itibarıyla 110 ülkede çalışma çağındaki nüfus bu kadar hızlı arttı; neredeyse yarısı Afrika'daydı. Şimdi sadece 58 tane var ve bunların 41'i ya da 3’te 2’sinden fazlası Afrika'da. Afrika, nüfus artışından Güney Kore ve Tayvan gibi Doğu Asya'nın mucize ekonomileri kadar yararlanabilseydi, dünya ekonomisindeki payı bugün olduğundan en az üç kat daha fazla olurdu (sadece yüzde 3). Ve küresel ekonomik büyüme, son dönemdeki ortalama yüzde 2.5'ten maddi olarak daha hızlı olacaktır. Son 5 yılda, 54 Afrika ekonomisinden yalnızca üçü yıllık yüzde 6'nın üzerinde büyüme kaydetti: Etiyopya, Benin ve Ruanda.
Bu sayı 2010'larda 12'den düştü. Tek bir Afrika ekonomisi kişi başına düşen ortalama gelirde dönüştürücü bir artış görmedi ve kıtanın en büyük beş ülkesinden üçü (Nijerya, Güney Afrika ve Cezayir) dahil olmak üzere yarısında düşüş görüldü. Afrika, işçi sayısını artırıyor ancak işçi başına üretimi artırmıyor.
Asya'daki ekonomik mucizeler, çiftçileri dünya ekonomisindeki payı küçülen ve daha yüksek üretkenliğe giden daha az açık yol bırakan imalat sektörüne yönlendirerek işçi başına üretimi artırdı. Tayvan gibi eski üretim güçleri yüksek teknolojiye yöneldi, ancak Afrika ülkelerinin üretim aşamasını geçerek doğrudan dijital çağa "sıçrayabilecekleri" yönündeki umutlar gerçekleşmedi.
Bazı teknoloji yatırımcıları, on yıl önce bahsettiği Afrika dijital fırsatlarının aynısını (burada bir internet sağlayıcısı, şurada bir mobil bankacılık hizmeti) gündeme getirmeye çalışıyor. Benzer şekilde, hizmet sektörlerinin refaha giden alternatif bir yol sunabileceği yönündeki umutlar da gerçekleşmedi. Bunun bir nedeni liderliktir.
Dünyanın en yozlaşmış 20 hükümetinden 14'ü Afrika'da bulunuyor; bu rakam 2010'da 10'du. Asya'da, diktatör yöneticiler bölgenin savaş sonrası refaha yükselişine rehberlik etti; Afrika'da güçlü adamlar, üretimi artıracak temel koşulları (karayolları, demiryolları, düzgün devlet okulları) oluşturmadan yalnızca kendilerini sürdürme eğilimindeler.
Botswana bir zamanlar kıtanın en umut verici hikayesiydi, ancak elmasın ötesinde çeşitlilik yaratmanın bir yolunu bulamadı ve yüzde 3'ün altındaki ekonomik büyüme oranıyla birlikte sekteye uğruyor. Ve büyük ölçüde Birleşik Arap Emirlikleri olabilecek, petrole dayalı gelişen bir ekonomi olan Nijerya'da, ortalama gelirler son beş yılda daralıyor.
Geçenlerde Kenya'yı ziyaret ettiğimde Çin'in ülkenin temel altyapısını inşa etmedeki rolü, yeni otoyolları kapsayan kemerli pagodalardan milli parklar boyunca uzanan yükseltilmiş demiryolu hatlarına kadar her yerde görülüyordu. Ancak ekonomik büyüme hala hayal kırıklığı yaratıyor ve Kenya, Çin'e yeni projeleri finanse eden kredileri geri ödemekte zorlanıyor.
Sık sık yaşanan elektrik kesintileri, kıtadaki diğer birçok ülke gibi Kenya'nın da hâlâ yeterince yatırım yapılmadığının bir işareti. Önümüzdeki 30 yılda dünyanın çalışma çağındaki nüfusu 2 milyar artacak ve bu işçilerin neredeyse yüzde 80'i Afrika'da reşit olacak. Bu aslında geniş kıtanın ekonomik mucizeler için son ve en iyi umut olduğu anlamına geliyor. Ancak bunu başaramazsa, küresel büyüme, diğer her yerdeki demografik sürüklenme nedeniyle baskı altında kalmaya devam edecek.