Dövizin hızlı yükselmesinin avantajları olur mu?
Dr. Ali Topçubaşı - Topçubaşıgroup Yön. Krl. Bşk.
Dövizin hızlı yükselmesi, her ne kadar toplumun fakirleşmesine yol açsa da, bilhassa ihracatımızın mukayeseli üstünlük sağlamasında, turizm gelirlerinin hızla artmasına ve giderlerinin de hızla düşmesinde önemli rol oynadığı açık. Söz konusu durumun da, yıllardır ana problemiz olan cari açığımızın daralmasında çok önemli rol oynayacağı açıktır.
Bu yüzden; yatırımcılar yatırım yaparken öncelikli olarak o ülkenin hukuk sistemine, demokrasinin işleyiş tarzına, insan haklarına, yaşam tarzına müdahale olup olmadığına bakmalarının yanı sıra, asgari ücretin mukayeseli ülkelerle karşılaştırma yönüne de giderler. Hindistan'da asgari ücret; eyaletlere göre değişmekle birlikte ortalama 100 doların altında, Çin'de de eyaletlere göre değişmekle beraber ortalama 160 dolar civarında iken, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden Lüxsemburg'da 2 bin 358 dolar civarındadır.
Çin ve Hindistan gibi ülkelerdeki asgari ücretin bize göre çok düşük olması, ihracatımız da önemli bir yer tutmasına karşın işçiliğin yoğun kullanıldığı tekstil sektöründe rekabet şansımızı çok kısıtlamasına yol açarken, ana pazar olan AB ülkelerine olan yakın olmamızın da avantajını da kaldırmaktadır. Yine, diğer işçilik yoğun kullanılan inşaat, çimento ve demir gibi sektörlerde'de bu ülkelere karşı rekabet şansımızı zayıflatmaktadır.
Ülkemiz'in ihracatı içinde, daha az işçilik kullanan yüksek teknoloji içeren ürünlerimizin toplam ihracatımız içindeki payının yüzde 5'ler gibi düşük düzeyde olmasına karşın, yoğun işçi çalıştıran sektörler için asgari ücret yabancı yatırımcılar için etken faktör olmasına neden olmaktadır. AB içinde Bulgaristan ve Romanya gibi ülkelerdeki asgari ücretin bizdeki asgari ücret'ten yaklaşık yüzde 20'in üzerinde düşük olması, bu ülkelerin topluluk içinde bulunmanın'da avantajını arttırmaktadır. Avrupa'nın göbeğinde yer alan Çekya ve Polonya'da asgari ücretin bizim biraz üzerinde olması bu ülkelerin de çekiciliğini arttırmaktadır.
Ülkemiz'deki brüt asgari ücretin işverene maliyeti 2 bin 384 lira 66 kuruş olup, 1 dolar karşığını 6.30 olarak değerlendirirsek, bunun dolar olarak karşılığı 378 dolardır. Bu rakkam; Bulgaristan'da 277 dolar, Romanya'da 325 dolardır. Macaristan'da 483 dolar olan asgari ücret, Hırvatistan'da 510 dolar, Slovenya'da 514 dolar olmaktadır.
Almanya'da asgari ücretin aylık 1768 dolar, Fransa'da 1746 dolar olması, yüksek teknoloji ürünlerinin toplam ihracatlarındaki payı yüksek olan bu ülkeler için olumsuzluk yaratmamaktadır. Bizim üst teknoloji ürünlerimizin toplam ihracat içindeki payının yüzde 5'den aşağı olması, ülkemizdeki asgari ücretin bu ülkelerin yaklaşık dörtte birinden az olmasına rağmen bir avantaj yaratmamaktdır. Ancak bu ülkeler arasında teknolojik fark bile kendi aralarında avantaja neden olmasına yol açtığını göstermektedir. Almanya'nın lehine olan fark, bu ülke ihracatını açık fark ile öne çıkmasına neden olmaktadır.
Ülkemizdeki asgari ücretin AB içinde düşük ülkelerinden biri olmasına karşın, fert başına gelirimiz ile kıyasladığımızda çok aşağıda da kalmadığımız anlaşılmaktadır. 2018 yılı toplam milli gelirimizin 730 milyar dolar, toplam nüfusumuzun da 81 milyon olduğunu kabul edersek, fert başına gelirimizi 9012 dolar olduğunu kabul edebiliriz. Aylık asgari ücretimizi de 378 dolar olarak alırsak, yıllık olarak asgari ücret toplamımız 378 X 12= 4536 dolara ulaşmaktadır. Yani, asgari ücretin fert başına gelirimize oranı yüzde 50'yi bulmaktadır. Almanya'nın asgari ücreti bizim yaklaşık 4 katı olmasına karşın, fert başı gelirine de oranladığımızda,orada da oran yüzde 50 olurken, Fransa'da asgari ücretin fert başı gelirine oranı yüzde 54.3, İngiltere'nin ise yüzde 57'2 e çıkması, bu ülkelerin Almanya'ya göre avantajının azalmasında etkili olduğunu göstermektedir.
Yunanistan'daki aylık asgari ücret 807 dolar, Portekiz'deki aylık asgari ücret 767 dolar iken, fert başına gelir olarak Portekiz'in 19 bin 601 dolar, Yunanistan'ın 17 bin 708 dolar olması, asgari ücretler arasındaki farkın önemini ortaya çıkarmaktadır. Yunanistan'daki asgari ücretin fert başına gelire oranı yüzde 54.7 olurken, Portekiz'in yüzde 47'de kalması, ihracat'ta Yunanistan'ı, Portekiz'e karşı dezavantajlı duruma getirmektedir. Nitekim, asgari ücretin daha yüksek olduğu Yunanistan'ın ihracatı 27 milyar dolar'da kalırken, Portekiz'in ihracatı 55 milyar dolara yükselmektedir. Söz konusu durum, asgari ücretin ihracat'ta mukayeseli avantaj elde etmekte önemli bir rol oynadığını bizlere göstermektedir.