Döviz yatırımında bilinçleniyoruz

Türk halkı dövize yatırım yapmaktan vazgeçmiyor, vazgeçemiyor; bu kesin. Dövizden uzun süre kayda değer bir kar sağlanamasa da, günün birinde hızlı bir çıkış yaşanacağı umuduyla toplam tasarruflar içinde dövize önemli bir yer veriliyor.

Bankalarda temmuz sonu itibariyle 96.5 milyar dolar düzeyinde döviz tevdiat hesabı var. Bu hesabın 64 milyar doları vatandaşa, 32.5 milyarı da tüzel kişilere ait. 100 milyar dolara yaklaşan döviz hesapları, Türk halkının toplam tasarrufları içinde mevduattan sonra ikinci büyüklüğü oluşturuyor.

Türk halkı tasarruf amacıyla, şirketler ise hem tasarruf, hem de gerektiğinde yükümlülüklerini karşılamak amacıyla döviz tutmaya devam ediyor. Ancak artık dövize gözü kapalı yatırım yapılmıyor, bu kesin.

Vatandaşlar geçmişte döviz yükseldiğinde, artış daha da hızlanacak, diye adeta paniğe kapılırdı. Bu düşünce, bilinçsizce döviz alınmasına yol açardı. Sonuçta da yüksek kurdan alınan döviz bir anlamda elde kalır, dövizin alındığı rakamın oluşması için bile çok uzun süre beklenmesi kaçınılmaz olurdu. Bu durumun tümüyle geride kaldığı tabii ki söylenemez; ancak, tablo büyük ölçüde değişti.

Bu görüşümüzü neye mi dayandırıyoruz, hemen açıklayalım:

Geçen yılın sonunda bankalarda 89.8 milyar dolarlık döviz tevdiat hesabı vardı ve kur da 1,5074 düzeyinde bulunuyordu. Hem döviz hesaplarını, hem kuru 100 kabul ederek bir endeks oluşturduk. Ve karşımıza ilginç bir eğilim çıktı. Tabloda da görüleceği gibi, kur ne zaman yukarı giderse vatandaşlar ve şirketler döviz satmaya başlıyor. Tersi olduğunda, yani kur aşağı gitmeye başladığında ise vatandaşlar ve şirketler, bu sefer de döviz alıyor, bir anlamda yüksek kurdan sattığı dövizi yerine koyuyor.

Yılbaşından mart ayının ortasına kadar geçen dönemde doların TL karşısında yüzde 15 kadar değerlendiği görülüyor. Döviz hesabı sahipleri, bu artışı satış fırsatı olarak değerlendiriyor ve döviz hesapları yüzde 8 kadar azaltılıyor.

Dolar kuru temmuz ayının ilk günleri itibariyle mart ortasındaki düzeye göre yaklaşık yüzde 13 değer yitirince, bu kez de döviz hesabına yönelme hızlanıyor. Döviz hesaplarının, mart ayı ortasından temmuz ayı başına kadar olan dönemde yüzde 12 kadar arttığı dikkati çekiyor.

Yani döviz tevdiat hesapları ile dolar kuru, birbirinin izdüşümü bir grafik çiziyor.

Bu tablo, "döviz yükseliyor, bir süre sonra çok daha yüksek bir düzeye çıkar" düşüncesiyle dövize hücum devrinin büyük ölçüde sona erdiğini, tasarruf sahibinin bilinçlendiğini gösteriyor. Ama döviz, bir tasarruf aracı olarak görülmeli mi, tabii ki o her zaman için tartışmaya açık.