Dönüş başladı mı?
Ocak ve Şubat aylarında otomotiv üretiminde tarihi düşüşler yaşandı. Mart ayı itibariyle üretimde görülen aylık bazda toparlanmanın temel sebebinin yapılan ÖTV indirimlerine bağlı eriyen stoklar sonrası yeniden başlayan üretim olduğunu görmek mümkün. Rakamları aylık bazda incelediğimizde, Mart ayında yapılan beyaz eşya ve otomotiv sektörüne yönelik uygulanan ÖTV indirimlerinin sanayiye de yaradığını görüyoruz. Mart ayında motorlu kara taşıtları imalatı Şubat ayına göre %28 artış gösterirken; dayanıklı tüketim malları imalatında aylık bazda %21'lik bir artış mevcut. İndirimlerin esas itibariyle ithalata yaradığı ve stok erimelerine yol açtığı doğruysa da, sınai üretime mevsimsel yükselişten hayli fazla katkısının olduğu da görülüyor. Böylece sanayi üretimi 2008'in 1. çeyreğine göre ilk üç ayda ortalama %22 daralmış oldu. Bu daralma benim beklediğim yüzde 25'lik daralmadan daha az: fakat ilk çeyrek GSYH rakamlarının iki haneli eksilerde çıkmasını engelemeyecek gibi. Yapılan yüksek kamu harcamaları ve mali sektörün katkısı küçülmeyi yüzde 10 cıvarında tutabilir. Sanayi sektörünün GSYH içindeki payı yaklaşık %25, ancak ticaret ve ulaştırma-haberleşme kalemlerini de etkileyen motor görünümünde. Sınai üretim-GSYH korelasyonu sürekli vurguladığımız gibi çok yüksek (%96). Şu anda TCMB'nin Nisan ayı Enflasyon raporunda belirttiği ve 2009 birinci çeyreği için öngördüğü çift haneli küçülme beklentisi hayli gerçekçi görünüyor. Sıfır civarındaki Nisan ayı enflasyon verisi sonrası devam edeceğine kesin gözüyle bakılan faiz indirimlerine bizce de henüz ara verilmeyecek ve muhtemelen konsensüs beklentisi olan 50 puanlık indirim gerçekleşecek. Ancak, yine sürekli vurguladığımız üzere her ne kadar önemi ve gerekliliği yadsınamazsa da, uygulanan para politikasının tek başına yeterli olmayacağı çok açık. Burada önemli konu şu: 3 ay süreli olan KDV ve ÖTV indiriminin sona ermesiyle sanayide Haziran ayı itibariyle yeni yıllık düşüşler gerçekleşebilir çünkü talep öne çekildi ve erken canlandırıldı. Bu anlamda sanayiyi harekete geçirecek teşviklerin devamının gelmesi şart: yoksa üçüncü çeyrekte bir önceki çeyreğe göre ölçülerek mevsimsellikten arındırılmış yıllık GSYH düşüşü (ABD tarzı ölçüm) oldukça yüksek görünebilir.
ABD'de iyileşen veriler...
İlgili Tarih Beklenti Gerçekleşen Bir Önceki Veri
Michigan Güven Endeksi* Nisan 61.9 65.1 61.9
ISM İmalat Endeksi** Nisan 38.4 40.1 36.3
Bekleyen Konut Satışları Mart 0.0% 3.2% 2.1%
İnşaat Harcamaları*** Mart -1.6% 0.3% -0.9%
Tüketici Harcamaları**** 1Ç 2009 0.9% 2.2% -4.3%
Fabrika Siparişleri***** Şubat 1.5% 1.8% -1.9%
*Güven endeksi Kasım 2008'den bu yana en yüksek seviyesinde.
**Endeksin 50'nin altında olması daralmayı, üzerinde olması ise genişlemeyi işaret ediyor. ISM verisi Eylül 2008'den bu yana en yüksek seviyesinde
*** 6 ay sonraki ilk artış
**** 2008'in 3. çeyreğinden bu yana ilk kez artış gözleniyor.
***** 6 ay sonraki ilk artış
Öte yandan ABD verileri ilk defa birkaç koldan birden olumluya döndü. Tabloda görülen güven endeksi, konut satışları, işsizlik, fabrika satışları, imalat endeksi vb hem düşüş hızının yavaşladığına, hem de belki dönüş işaretlerinin belirdiğine gönderme yapıyor. İşsizlik özellikle önemli çünkü geç toparlanan bir gösterge ve NBER resesyondan çıkışı saptarken bu veriye de dikkatle bakıyor. Nouriel Roubini'nin "ben felaket tellalı değilim, gerçekçiyim" demesinin üzerinden fazla zaman geçmeden dipte biraz uzunca seyreden U şeklinde toparlanma imgesini tekrar kullanması da dikkat çekici. Stres testi sonuçlarına kimse inanmasa da aslında şu an bahsedilen rakam (yaklaşık 75 milyar USD) açılan paketlerin yanında hiçbirşey değil. İddia edildiği gibi sermaye ihtiyacı pazarlıkla yarıya indirilmiş bile olsa toplam 150 milyar USD'ye çıkar, ki bu da hiçbir şey değil. Bu kadarla kalacağına inanmak güç olsa da şu an için göstergeler uzun süredir ilk defa göreceli olarak bu kadar olumlu. Temkinli olmak ve düşüş hızının yavaşladığını söylemek en net tespit olacak.