Don’t cry for me ChatGPT

Arjantin ekonomisinin son 15 ayını Chat­GPT’ye sorduk, başlıklarla bize cevap­ladı. “Son 15 ayda Arjantin ekonomisi, önem­li dalgalanmalar ve politika değişikliklerine sahne olmuştur. 2023 yılının sonlarında, yük­sek enflasyon ve bütçe açıkları nedeniyle eko­nomik zorluklar yaşanmıştır. Kasım 2023’te yıllık enflasyon %160,9 seviyesine ulaşmış, ay­lık enflasyon ise %12,8 olarak kaydedilmiştir.

Aralık 2023’te göreve gelen Javier Milei, ekonomiyi istikrara kavuşturmak için “şok te­rapisi” olarak adlandırılan sert kemer sıkma politikalarını uygulamaya koymuştur. Bu kap­samda, pesonun değeri %50’den fazla düşürül­müş, enerji sübvansiyonları azaltılmış ve ka­mu ihaleleri iptal edilmiştir. Bu politikalar so­nucunda, 2024 yılının ilk yarısında yoksulluk oranı %52,9’a yükselmiş, işsizlik oranı %7,6’ya çıkmış ve GSYH’nin ikinci çeyrekte %1,7 ora­nında daraldığı gözlemlenmiştir.

Politika faizi düşmeye başladı

Ancak, alınan önlemler enflasyonun düş­mesine katkı sağlamıştır. Aylık enflasyon Temmuz 2024’te %4,0 ile son 2,5 yılın en dü­şük seviyesine gerilemiş, Ağustos ayında ise %4,2 olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, Ar­jantin Merkez Bankası politika faizini altı kez indirerek %50’den %40’a düşürmüştür.

2024 yılının üçüncü çeyreğinde, Arjantin ekonomisi bir önceki çeyreğe göre %3,9 büyü­yerek resesyondan çıkmıştır. Bu büyüme, hükü­metin harcama kesintileri ve deregülasyon ça­balarının bir sonucu olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca, Ocak 2024’te yaklaşık 12 yılın ardından ilk kez aylık bütçe fazlası verilmiş, bu da mali di­siplinin bir göstergesi olarak görülmüştür.

IMF, Arjantin’in ekonomik istikrar çabalarını övmüş, ancak toparlanmanın “belirsiz ve denge­siz” olduğunu belirtmiştir. IMF, para politika­sı, döviz kuru ve yapısal reformlarda daha fazla ayarlamaya ihtiyaç duyulduğunu vurgulamış­tır. Sonuç olarak, Arjantin ekonomisi son 15 ay­da ciddi zorluklarla karşılaşmış, ancak uygula­nan politikalar enflasyonun düşmesine ve eko­nomik büyümenin yeniden başlamasına katkı sağlamıştır. Yine de, yüksek yoksulluk oranları ve işsizlik gibi sosyal sorunlar devam etmekte olup, sürdürülebilir bir toparlanma için daha kapsamlı reformlara ihtiyaç duyulmaktadır.

Enflasyonun düşmesi vs. emeklilerin durumu

Enflasyonu düşürme konusundaki po­litikaları, emekliler ve dar gelirli kesim­ler için büyük bir bedelle geldi. Arjantin’de emekli maaşları enflasyon karşısında cid­di şekilde eridi. Enflasyonla mücadele için harcamalar kısılırken, emeklilere yapılan maaş artışları enflasyon oranının çok ge­risinde kaldı. Arjantin Emeklilik Ödeme Sistemi’ne (ANSES) göre, en düşük emekli maaşı 2024’te açlık sınırının altında kaldı.

Yoksulluk ve gelir dağılımı

Yoksulluk oranı %52,9’a çıktı. Aşırı yoksul­luk oranı %17’nin üzerinde ve özellikle çocuklar arasında durum daha kötü. Özel sektör yatırım­ları istenilen hızda gelmediği için işsizlik arttı. Ekonomik reformlar şirketlerin maliyetlerini düşürmeyi hedeflese de, kısa vadede düşük ge­lirli kesimler için durum daha da kötüleşti.

Sağlık harcamaları ve ilaç fiyatları

Devletin sağlık harcamalarını kısması, özel­likle düşük gelirli vatandaşları olumsuz etki­ledi. İlaç fiyatları serbest bırakıldı ve bazı te­mel ilaçların fiyatları 6 ay içinde %300’e varan artışlar gördü. Devlet hastaneleri ve ücretsiz sağlık hizmetleri üzerindeki yük arttı.

Kamu harcamalarında kesintiler ve IMF destekli reformlar

12 yıl sonra ilk kez bütçe fazlası verdi, bu IMF ile ilişkileri düzeltti. Ancak kamu harca­malarındaki sert kesintiler, sosyal yardımla­rın azalmasına neden oldu. Orta ve alt sınıf, yüksek enflasyonun etkilerini daha ağır hisse­derken, büyük sermaye grupları için düzenle­meler daha elverişli hale geldi.

Sonuç: Milei başarılı mı?

Ekonomik istikrar açısından: Enflasyonun kontrol altına alınması, bütçe açığının düşme­si ve IMF ile ilişkilerin düzelmesi bir başarı olarak değerlendirilebilir. Sosyal etkiler açı­sından: Yoksulluk, gelir dağılımındaki bozul­ma, sağlık sistemindeki sorunlar ve emeklile­rin durumu göz önüne alındığında politikalar büyük bedeller yaratıyor.

Özetle, makroekonomik istikrar sağlanıyor ama toplumsal maliyet çok yüksek. Bu neden­le Milei’yi başarılı görmek, perspektife bağlı. Ekonomik dengeleri önceliklendiren biri için evet, sosyal politikaları göz önünde bulundu­ran biri için hayır.”