Dönemsellik ilkesi ve fatura
Maliye Bakanlığı’nın 26.12.1992 tarih ve 21447 say›l Resmi Gazete’de yayımlanan 1. sayılı Muhasebe Uygulama Genel Tebliği ile zorunlu hale getirilen Tekdüzen Muhasebe Uygulamasında Muhasebenin temel kavramları belirtilmiştir.
Muhasebenin temel kavramları içinde Dönemsellik kavramı önem kazanmaktadır.
Dönemsellik kavramı; işletmenin sürekliliği kavram uyarıca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve kârların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir. Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda ise, bu husus mali tablolarında dipnotlarında açıklanır.
Dönemsellik gereği satılmış olan bir malın faturasının düzenlenmesi özellik taşımaktadır.
Faturanın düzenlenmesi sırasında uyulacak hükümler Vergi Usul Kanunu’nun “Fatura nizamı” başlıklı 231 nci maddesinde açıklanmıştır. Buna göre, fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenmelidir.
Burada faturanın düzenlenme tarihi önem kazanmaktadır. VUK’un “Sürelerin Hesaplanması” başlıklı 18 inci maddesine göre, süre gün olarak belli edilmişse başladığı gün hesaba katılmaz ve son günün tatil saatinde biter.
Buna göre, göre, düzenleme için öngörülmüş 7 (yedi) günlük azami sınırın hesabında faturanın düzenlenmesi gereken gün hesaba katılmayacak, takip eden günden itibaren yedinci günün mesai saati bitimine kadar fatura düzenlenebilecektir.
Faturanın düzenlenmesinin sevk irsaliyesi ilişkisi
Satılmış ya da satılacak olan ticari ürünlerin bir yerden başka bir yere taşınması için kullanılması zorunlu olan ve mali onaylı kağıtlar üzerinde düzenlenen belgeye Sevk İrsaliyesi denir.
Sevk irsaliyesinin üzerinde iki tarih bulunmaktadır.
- Tanzim tarihi
- Fiili sevk tarihi
Bir satıcı firmaya sipariş geldiği zaman, firma malı hazırlayarak sevk irsaliyesi düzenler ve bu sevk irsaliyesinin üzerindeki Tanzim tarihine malı hazırladığı günün tarihini yazar.
Bundan sonra, müşteriye malı sevk ettiği zaman ise sevk irsaliyesinin üzerindeki fiili sevk tarihi yerine tarihi yazar.
İşte fatura bu sevk tarihinden itibaren 7 gün içinde kesilmelidir.
Faturanın düzenlenmesinin dönemsellik ilkesi ile ilişkisi
Faturanın düzenlenmesinin dönemsellik ilkesi ile ilişkisini örneklerle açıklamak gerekmektedir.
Örnekler:
1. Sevk irsaliyesinin üzerindeki sevk tarihi 28.05.2019 tarihidir.
Bu sevk irsaliyesi ile ilgili faturanın düzenlenmesi için 7 gün geçmesi beklenemez. Çünkü yukarıda sözünü ettiğimiz dönemsellik ilkesi gereği bu mal ile ilgili gelir mayıs ayına aittir. Ve işte bu nedenle faturanın 31.05.2019 tarihinde düzenlenmesi gerekmektedir.
Ayrıca, 7 günlük sürenin beklenmemesindeki diğer bir sebep ise, 31.05.2019 tarihinde sevk olduğu için ilgili mal artık satıcının envanterin de bulunmamaktadır. Mal artık alıcının envanterindedir.
2. Sevk irsaliyesinin üzerindeki sevk tarihi 01.06.2019 tarihidir.
Bu sevk irsaliyesi ile ilgili faturanın düzenlenmesi için 7 gün geçmesi beklenebilir. Çünkü yukarıda sözünü ettiğimiz dönemsellik ilkesi gereği bu mal ile ilgili gelir Haziran ayına aittir. Ve işte bu nedenle faturanın düzenlenmesi için 7 günlük süre kullanılabilir.