Doların yükselmemesi gerekir
Türkiye ekonomisinde, ‘‘düşük enflasyon’’ ve ‘‘güçlü büyüme’’ hedefleri birbiriyle çelişir. Büyüme hızlanırsa, enflasyon oranını tek hanelere indirmek zorlaşır. Önceliğimiz enflasyonu indirmektir. Enflasyonu düşürmeden işletmelerin finansman maliyetleri inmez. Yüksek fonlama maliyetleri nedeniyle zorlanan bir ekonomiye kısa vadede hareket getirecek her politikaya destek veririm. Ekonominin sıkıntılı dönemlerinde, devletin dışında elini taşın altına kim koyabilir? Açıklanan vergi indirimleri de, KOBİ destek paketleri de yerindeydi. Bu politikaları, Japonya, ABD, Avrupa, kriz dönemlerinde uyguladı. Bir ekonomide bilanço resesyonu yaşanıyorsa, yatırımlar çakıldıysa, bütçe açığı artırılır. Özel sektör rahatlatılır. Bütçe açığı artarsa, işletme kârları artar. Bu muhasebe eşitliği, finansal iktisatçı Michal Kalecki’nin kâr denklemi olarak da bilinir.
2018 büyümesi ile ilgili çok şey yazıldı. 2019’un ilk çeyreğinde devletin tüketim harcamalarının artmasıyla, 2018’in son çeyreğinden daha iyi bir büyüme rakamı görülebilir. Seçim sonrası ayrıca değerlendirilmelidir. Yeni dönemde politikalar revize edilmelidir. Ekonomik büyüme modelinden eğitim reformuna, yerli ve yabancı yatırımcıya güven verecek yatırım ortamının yaratılmasından enerjide dışarıya bağımlılığın azaltılmasına kadar atılması gereken çok adım var. Zaten ekonomi bürokrasisi, 31 Mart’tan sonraki dört yılda bir seçim olmayacakmış gibi hazırlık yapıyor. Kapsamlı, reformist, çıpası olan uzun vadeli bir program umarım açıklanır. Son aylarda yabancı yatırımcılar, yüksek getirinin de cazibesiyle Türk Lirası (TL) cinsi varlıklara ilgi gösterdiler. Öte yandan, yerli yatırımcıların dolar sevdası bitmedi. İçerideki yatırımcılar, ‘‘dolar kuru nasıl olsa yükselir’’ beklentisiyle, kur geriledikçe dolar alımı yaptılar. Bu alımlar Eylül 2018’den beri devam ediyor. Dolara giren yatırımcı, altı aylık zaman diliminde bir ara yıllık yüzde 30’a yükselen TL mevduat faizini kaçırdı. Kalkınma ve reform paketi, yerli yatırımcıların TL’ye yönelik negatif algısını değiştirebilir.
Dış politikada önümüzde kritik bir dönem var. ABD ve Rusya’nın içinde bulunduğu karmaşık denklemi, diplomasiyle çözeceğimizi düşünüyorum. Süreci yönetmek zorundayız. Ağustos 2018’dekine benzer bir kur hareketini, reel sektör kaldıramaz. USD/TL sadece bir gün 7’li seviyeleri gördü. Aradan yedi ay geçti. O şokun, yatırımcılardaki ve özel sektördeki psikolojik çöküntüsü devam ediyor. Bu nedenle doların hızla yükselmemesi gerekir. Seçim sonrası yapılması gerekenler ortadadır.