Doların daha 3.17'ye kadar yolu var

Tam beş ay önceydi. Bu köşede 11 Mart'ta, "TL'deki sorun değer kaybının hızı, olması gereken dolar kuru zaten 3.10" diye yazdığımızda, ne eleştiriler almıştık, ne dalga geçenler olmuştu. Hesap bilmediğimiz mi kalmıştı, kötümserliğimiz mi, neler neler... 

Şimdi söz sırası bizde. Ne oldu, nerelere geldi dolar. Hemen şu itiraz yükselecektir: "Erken seçim kararı alınmasaydı, terör hortlamasaydı, dolar bu kadar artar mıydı?" Doğru, bu kadar artmazdı, ama biz diyoruz ki, "Doların zaten artması gerekirdi, erken seçim ve terör tetikleyici unsur oldu, yoksa zaten dolar düşüktü ve bu sürdürülebilir değildi. 

11 Mart'taki yazımızı bitirirken şu görüşleri dile getirmiştik, onu da hatırlatalım:

"Dolarda 3.10'a, hadi bilemediniz 3'e kadar bir artış makul görünüyor. Bu, gerçekleştiği takdirde, çok kısa sürede olduğu için yıkıcı bir etki yapacaktır, bu kaçınılmaz. Ama, halının altına süpürdüklerimiz bir gün istesek de istemesek de karşımıza çıkacaktı, bunu da biliyorduk."

Dolar hala yüzde 10 düşük
Tahminlerimize konu olan çalışmada dayanak noktamızın TÜİK'in finansal yatırım araçlarının reel getiri oranları olduğunu belirtelim. Yani öyle olağanüstü bir hesaplama tekniği kullanıyor değiliz. Dört işlem yapıyoruz yalnızca. Ve bu işlemi herkesin yapabileceği de ortada. 

TÜİK, dövizle birlikte altın, devlet iç borçlanma senedi, hisse senedi ve mevduatın TÜFE'den arındırılmış reel getiri oranlarını her ay açıklıyor. Bu getiri oranlarını üst üste koyduğunuzda da hangi yatırım aracının hangi dönemde ne kadar kazandırdığı veya kaybettirdiğini görüyorsunuz.

TÜİK verilerinden yola çıkılarak yapılan hesaplama, 2005 yılı başından bu yılın ağustos ayı sonuna kadar olan dönemde doların, tasarruf sahibine reel olarak yüzde 10 kaybettirdiğini gösteriyor. Yani 2004 yılında dolar alan bir tasarruf sahibi, aradan on yıl sekiz ay geçtikten sonra hala yüzde 10 zararda. Eurodaki zarar ise yüzde 4 düzeyinde.

Bu zararın sıfırlanması ve tasarruf sahibinin kara geçmesi için dövizin hangi düzeye çıkması gerekiyor peki...

Bu soruya yanıt vermeden, hesaplamada kullanılan son rakamları aktaralım. Ay ortalaması olarak ağustos için dolarda 2.85, euroda 3.17'lik kur kullanıldı. Eylülün ilk on günü itibariyle oluşan ortalamalar ise dolarda 2.96, euroda 3.32. 

Biraz önce on yıl sekiz aylık dönemde doların yüzde 10, euronun yüzde 4 zarar ettirdiğini belirttik. Kur eylülde nereye giderse, bu zararlar telafi edilebilecek?

Doların ağustos ortalamasını yüzde 10 artırdığımızda karşımıza çıkan kur 3.14. Ama beklenen eylül enflasyonu da yüzde 1 dolayında. Bunu da eklediğimizde dolar eylül ortalamasında 3.17 olursa, yıllar boyu süregelen tasarruf sahibinin dolar mağduriyeti sona erecek demektir. Yani doların eylül ortalaması için 3.17'ye kadar yolu vardır. Bu düzeye doğru yol alındıkça şaşırmayalım; hatta geri çekilmeleri bir yayın gerilmesi gibi görelim.  

Euroda ise kaybın sıfırlandığı ve reel getiri oluşmaya başladığı gözleniyor. Ağustos ayı ortalaması 3.17 olan euro, 3.30'a çıktığı takdirde yüzde 4'lük kayıp telafi edilebiliyor. Bu kura eylülün yüzde 1'lik muhtemel enflasyonu da eklendiğinde euro için makul düzey 3.33 oluyor. Ama bakıyoruz, euro şimdiden bu düzeyi aşmış durumda. Euro, 3.35-3.40 arasında gidip geliyor. Bu değerler bize euroda kaybın sıfırlandığını, hatta bir miktar artıya geçilmekte olduğunu gösteriyor. 

Altın fark atıyor
Finansal yatırım araçları içinde 2005 yılı başından bu yılın ağustos ayı sonuna kadar olan dönemde zarar ettirenler yalnızca dolar ve euro. Türk Lirası cinsi yatırım araçlarında ise kar var. 

İlk sırada açık ara önde bulunan altın geliyor. Altın, söz konusu dönemde reel olarak tam yüzde 124 oranında getiri sağlamış. 

Getiride ikinci sırayı yüzde 51'lik oranla devlet iç borçlanma senetleri, üçüncü sırayı yüzde 41 ile hisse senetleri alıyor. Bu dönem için mevduatta da yüzde 30'luk bir reel getiri göze çarpıyor. Ancak, mevduattaki bu getirinin brüt faiz dikkate alınarak hesaplandığını, dolayısıyla net getirinin daha düşük oluştuğunu belirtelim.