Dolardaki güçlenme kırılganlığı artırıyor…
Finansal piyasalardaki eğilimler, küresel ölçekte riskten kaçınma yönündeki eğilimin Avrupa Merkez Bankası kararları sonrasında yeniden güçlenmeye başladığına işaret ediyor. Durum böyle olunca aşırı iyimserlik etkisiz kalırken, beklentiler olumsuzlaşıyor; artan belirsizlik ve kırılganlık algılaması kendi kendini besleyen bir süreç yaratıyor. Euronun gerilemesi ile tetiklenen Amerikan dolarının diğer tüm paralara karşı güçlenişi, olumsuz eğilimler zincirinin lokomotifi oluyor. Belli ki sürdürülebilir olmayan eğilimler, yüksek kaldıraçlı pozisyonlar yanı sıra birikmiş sorun ve dengesizlikler, doların güçlenmesine karşı çok tehlikeli bir tahammülsüzlük yaratmış!
Amerikan doları diğer tüm paralara karşı değer kaybettikçe risk alma isteğinin kontrolsüz bir şekilde artması, güçlendiğinde ise tam aksinin gerçekleşmesi olumlu düşünmeye pek izin vermiyor. Bu giderek güçlenen ikilem, olması gerekenden hızla uzaklaşıldığını ve sistemik kırılganlığın artmaya devam ettiğini söylüyor. Özellikle gelişmekte olan ekonomiler bu küresel küresel nitelikteki eğilimlerden aşırıya kaçan oranda etkileniyor: ya ayakları yerden kesiliyor ve hayal dünyasında kayboluyor, ya da yıkıcı olumsuzluklar yaşamak zorunda kalıyor ve çakılmaya başlıyor; pek çoğu bu kısır döngüye direnemiyor ve kısa vadeye odaklanarak kendi geleceğini belirleyebilme iradesini tüketiyor. Dolar değer kaybetmeye başladığında sermaye ve emtia piyasalarının yükselmesi, bilançolar bu duruma bağlı olarak güçlendikçe kredilerin bollaşması, ekonomilerin canlanma ile başlayan balonlaşma süreci kesinlikle tesadüf değil ve sonuçları belli: dolar güçlenmeye başladığında bu baştan çıkarıcı görünümler buharlaşacak ve açığa çıkan gerçekleri hazmetmek sancısız olamayacak. Çekirge sürüleri şeklinde gelişmekte olan ekonomileri işgal eden sıcak para geri çekilmeye başladığında ortaya çıkan kayıplar kolay kolay telafi edilemeyecek.
Yukarıda özetlemeye çalıştığımız ilişkiler bütünü bilinmeyen bir şey değil. Bu nedenle çeşitli kaynaklardan gelecek kur tahminleri ve buna eşlik edecek ekonomik ve siyasi öngörüleri şüphe ile karşılamak durumundayız. Dolar güçlenecek ama gelişmekte olan ekonomilerin durumu daha fazla olumsuzlaşmayacak veya merak etmeyin dolar daha fazla değerlenmeyecek diyenlere pek itibar etmeyin. Küresel düzeyde emtia piyasalarının başta petrol ve altın olmak üzere gerilemesi, dolar güçlenirken gelişmekte olan ekonomilere ilişkin beklentilerin bozulmaya başlaması ve riskten kaçınma eğiliminin yeniden güçlenmesi gibi gelişmeler çok dikkatli olmayı gerektiriyor. Bu tür gelişmeler, gelişmekte olan ülkeler merkezli yeni bir kredi krizinin başlangıç aşaması olabilir; etkili ve yetkili kesimler çaresizce tehlikenin büyümesini önlemek ve olası panikleri engellemek adına her yolu deneyerek kafaları karıştırmaya çalışabilir. Bu aşamada herkesi kendiniz gibi bilmek faydadan daha büyü zararlar üretebilir.
Küresel piyasa eğilimleri durgunlaşma yönlü eğilimin güçlenebileceğine ve kırılganlığın artacağına işaret ediyor. Şartlar kazanmaya çalışmaktan çok, kaybetmemeye odaklanılması gerektiği konusunda herkesi uyarıyor. Dolardaki güçleniş ve riskten kaçınma eğilimi alarm veren unsurlar olarak öne çıkıyor.