Dolarda nereden nereye
Geçen haftaki yazımda: ‘‘Merkez faiz indirimini dışarıdaki işler karışmadan yapmalıdır. Kur ve enflasyon tarafı bunu destekliyor’’ ifadelerini kullandım. O yazıyı yazarken 2.79’larda olan USD/TL kuru artık 2.97’lerde geziniyor. Başbakan görevinden ayrılacağını açıklamasaydı, USD/TL paritesi kurumsal yatırımcıların 2.75 bölgesindeki dolar alım emirlerini, yabancı yatırımcıların yine aynı bölgedeki dolar alım opsiyonlarını deneyebilirdi. Bugün kurun 3’ün üzerinde kalıcı olup olmayacağını tartışıyoruz.
Merkez’in yine de faizi indireceğini düşünüyorum. Ancak bu gidişle manevra alanı dar olacak. USD/TL’nin 3’ün üzerine çıkması, başta enflasyondaki 3 puanlık düşüş olmak üzere, ekonomideki olumlu gelişmeleri tehlikeye atar. Global piyasalarda risk alma iştahı şubat sonundan itibaren artmaya başladı. Fed’in söylem değişikliğine gitmesiyle, Çin devletinin agresif teşvikleriyle piyasalardaki moraller yükseldi. Başta emtia fiyatları olmak üzere, riskli finansal varlıkların fiyatlarında belirgin artışlar oldu. Türkiye piyasaları da bu küresel ortamdan faydalandı. Türkiye ile Rusya arasındaki gerginliğin biraz yumuşaması, İran’la buzların erimesi, AB ile mülteci anlaşmasının yapılması da Türk finansal varlıklarına olan ilgiyi artırdı. Bizde, ‘‘İçerisi sakin kalırsa, dünya piyasalarının tersi dönse bize bir şey olmaz’’ gibi yanlış bir algılama biçimi var. Tabii içeriyi de sakin tutamıyoruz. Son iki yılda dört seçim oldu. Bir seçim daha olabilir.
Piyasalar Fed’den haziranda bir faiz artırımı olasılığını düşük görüyor. Fed sözlü yönlendirmeyle bu olasılığı artırmak isteyebilir. Fed’in ilk çeyrekte faiz artırımı yapmamasının nedeni, finansal piyasalardaki yoğun satışlardı. Başta Amerikan piyasaları olmak üzere, global piyasalar o dönemden beri toparlandı. Bu açıdan faiz artırımın önünde bir engel yok. Fed üyelerinin önümüzdeki günlerde, sözlü yönlendirmelerle haziran kapısını açık tutacaklarını düşünüyorum. Diğer taraftan, ABD’de ikinci çeyrek ekonomik verilerinin faiz artırımını ne kadar destekleyeceği soru işaretidir. Geçen hafta yayımlanan nisan ayı istihdam raporu ne iyi ne de kötüydü. Yellen, ‘‘Ekonominin istihdam yaratma gücü yüksek. İşsizlik oranı, doğal işsizlik oranının çok daha altına inecek’’ görüşünü benimsiyor. İşsizlik oranı iki aydır aynı seviyede. Düşüş durmuş gibi gözüküyor. Ekonomik verilerin haziranda bir faiz artırımına izin vermeyeceği kanısındayım. Özellikle işsizlik oranındaki düşüş trendi tekrar başlamadan faiz artırımı zor gözüküyor. Piyasalar açısından risk, Fed üyelerinin faiz artırımını sürekli gündemde tutmaya çalışması olur.
Son günlerdeki fiyatlamaları Çin kaynaklı gelişmeler etkiliyor. Çin’de emtia fiyatlarındaki spekülasyon boyut kazanınca, ekonomi yönetimi önlemler açıkladı. Ek olarak, geçen hafta sonu devletin yayın organı olarak bilinen bir gazetede, yetkili bir kişinin ekonomik görüşlerini içeren bir röportaj yayımlandı. Bu gazetede geçmişte yayımlanan benzer röportajlarda güçlü politika sinyalleri verilmişti. Yetkili kişi, Çin’deki ekonomik toparlanmanın ‘‘V’’ veya ‘‘U’’ şeklinde değil, ‘‘L’’ şeklinde olacağını söylüyor. Yayımlanan yazıda, ‘‘Devletin son aylardaki ekonomik performanstan memnun olduğu, ancak agresif teşviklerin finansal varlık fiyatlarındaki spekülasyonu ve piyasalardaki sistemik risk tehlikesini artırdığı’’ vurgulanıyor. Buna göre, devletin teşvikler açısından önümüzdeki aylarda çok daha dikkatli olacağı söylenebilir. Zaten Çin’de bu hafta, spekülasyonun en güçlü biçimde görüldüğü emtia fiyatları yerle bir oldu.
Türkiye’deki siyasi çalkantılar, küresel piyasalarda risk alma iştahının yüksek olduğu zamanlara değil soru işaretlerinin arttığı dönemlere denk geliyor. Türkiye’de sistem tartışmasının yaşandığı, erken seçimin dillendirildiği bir dönemde işimize yarayacak gelişmeler; Çin’deki piyasa ortamının toparlanması ve Fed’in en azından eylüle kadar bir hamle yapmamasıdır. Faiz artırımının ötelenmesiyle, ABD tarafından riskli finansal varlıklara destek gelebilir. Çin tarafı biraz daha karışık gibi gözüküyor.