Doğrudan yatırımda dünyada ve Türkiye’de 2007’yi özlemek...
Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı ile Dünya Yatırım Ajansları Birliği (WAIPA) bugün İstanbul’da “G-20 WAIPA Conference on foreing Direct Invesment” başlıklı Uluslararası Doğrudan Yatırımlar Zirvesini gerçekleştiriyorlar. Toplantıya birçok uluslararası kuruluşun üst düzey temsilcisi katılıyor.
Doğrudan yabancı sermaye konusuna baktığımızda dünyada en yüksek büyüklüğe 2007 yılında 1.9 trilyon dolar ile ulaşıldığını görüyoruz. Daha sonra gerileyerek 2014 yılında 1.2 trilyon dolar seviyesine iniyor. 2007 yılı ülkemizin de en yüksek, 22 milyar dolar doğrudan yabancı sermaye çektiği yıldı. Bize gelen doğrudan yabancı sermaye de, 2014 yılında 12.5 milyar dolar seviyesine indi. Ülkemiz son dönemde dünyanın doğrudan yabancı sermaye toplamı içerisinden yıllara göre yüzde 0.9 ile 1.1 oranında pay alıyor.
Ülkemizde doğrudan yabancı sermaye konusunun tarihsel gelişimine bakarsak Türkiye’nin yabancı sermaye çekmek için ilk düzenlemeyi 1954 yılında Yabancı Sermayeyi Teşvik Yasası ile yaptığını görüyoruz.. O yıl 2.8 milyon dolarlık yabancı sermaye çekilebildi.
1980 yılına kadar yabancı sermaye girişinde önemli bir ivmelenme olmadı. 24 Ocak kararları içerisinde Yabancı Sermaye Çerçeve Anlaşması gündeme geldi. Bunun sonucunda 1980 yılında 97 milyon dolar yabancı sermaye girişi sağlandı.
1981 ile 2001 yılları arasındaki 20 yıllık dönemde toplam 17 milyar 251 milyon dolarlık yabancı sermaye girişi sağlanabildi. 1990’lara, kadar bizim seviyemizde 1 milyar doların altında doğrudan yabancı sermaye çeken ülkelerden Endonezya, Macaristan gibi ülkeler 3 milyar dolar seviyesine yükselirlerken, hızlı artış gösteren Çin 2000’li yılların başında 40 milyar dolarlar seviyesine yükseldi.
2000 yılı başlarında 1 milyar dolar civarında doğrudan yabancı sermaye çeken ülkemiz, dünyada artan likidite bolluğuna bağlı olarak 2005 yılında 10 milyar dolar üzerinde bir yabancı sermaye çekti. 2006 yılında bu ikiye katlanarak, 20 milyar doları aştı. 2007 yılında ise 22 milyar 47 milyon dolarla yabancı sermaye girişi ile rekor seviyesine ulaştı. Bunun ardından dünyadaki krize bağlı olarak hızlı düşüş yaşayıp 2009 yılında 8.5 milyar dolara kadar geriledi. Ondan sonra yeniden artış göstererek 2011 yılında 16. 1 milyar dolara kadar yükseldi. Daha sonra yeniden düşüş gösterdi ve 2014 yılında 12.3 milyar dolar doğrudan yabancı sermaye girişi sağlandı.
2002 yılına kadar 1981-2001 arasında 20 yıllık dönemde ülkemiz, doğrudan 17.5 milyar dolarlık yabancı sermaye çekerken, son 12 yılda yaklaşık 9 katı 149 milyarlık dolarlık sermaye çekmek başarısını gösterdi.
Yüzde 3’ler seviyesine gerilemiş büyümemizin yüzde 5’lerin üzerine çıkabilmesi açısından doğrudan yabancı sermayenin önemi çok büyük. Yüzde 14’lük tasarruf hacmimiz bizim yüzde 3’lük büyümemize yeten yatırım imkanı sağlıyor. Doğrudan yabancı sermayenin bu açıdan büyümemizin yüzde 5’lerin üzerine çıkabilmesi için büyük önem taşıyor. Amacımızın 2007 yılı benzeri doğrudan yabancı sermaye çekebilecek düzenlemelerle, büyümemize destek olmalıdır.