Doğrudan sermaye girişi brüt 105 milyar dolar, net 81 milyar dolar
Kalıcı olarak yabancıların getirdikleri dövizlere eskiden yabancı sermaye derdik şimdilerde doğrudan yatırım diyoruz. Kalıcı döviz fabrika kurmak, mevcut yatırımları büyütmek, şirket veya bina satın almak, ofis, işyeri açmak için gelen dövizdir. Doğrudan yatırım olarak ülkeye 2004 yılından bu yana on yılda 105 milyar dolar sermaye girişi oldu.
On yılın birikimli cari açığı, başka anlatım ile toplam döviz açığımız 392 milyar dolar. Demek ki 10 yılda döviz açığımızın yaklaşık yüzde 25’ini Yabancıların Doğrudan Yatırım için getirdikleri dövizler kapatmış. Demek ki, doğrudan yabancı sermaye girişi hiç de küçümsenecek ölçüde değil.
Yabancıların doğrudan yatırım için döviz getirmelerini sadece döviz açığını kapatmak için istemiyoruz. İstiyoruz ki, yabancılar üretime dönük, ihracata dönük yatırımlar yapsınlar. Yurtdışında pazarı olan, ileri teknolojiye ve yenilikçiliğe dayalı mallar üretsinler.
Ne var ki, doğrudan sermaye olarak ülkeye giren dövizin tamamı yatırıma, imalat sanayine yönelmiyor. Ülkeye giren doğrudan sermayenin kabaca yüzde 65’i hizmetler kesimine, yüzde 22’si imalat sanayi kesimine gelen sermaye. Yüzde 13’ü enerji yatırımları için gelen sermaye. Hizmetler kesimi içinde yer alan bankalar ve sigorta şirketleri için gelen sermayenin toplamdaki payı yüzde 35, haberleşme, bilgi iletişim sektörüne gelen doğrudan sermayenin toplamda payı yüzde 11 oranında.
Türkiye’ye gelen doğrudan sermaye sahipleri, sanayide üretim yaptıklarında, bankacılık ve sigortacılık yaptıklarında yıl içinde elde ettikleri kârın istedikleri kadarını yurt dışına çıkarabiliyorlar. Gayrimenkule yatırım yapılmış ise, kira geliri vergiden sonra dışarıya çıkarılıyor. Bunlara kâr transferi deniliyor.
2004 yılından bu yana ülkeye giren doğrudan sermaye 105 milyar dolar ama bu dönemde yurt dışına 24 milyar dolar kâr transferi yapıldı. Açık anlatımıyla on yılda girenin dörtte biri kâr transferi olarak dışarıya çıktı. Kar transferine rağmen on yılda doğrudan sermayenin ülkenin döviz trafiğine 81 milyar dolar net katkısı oldu. Dünyada gezen dolanan fazla miktarda döviz var. Bizim arayışımız bunları Türkiye’ye çekmek, üretime dönük yatırımlara yöneltmek.