Doğru haber: Sanayi üretimi dört yıl önceki düzeye indi

Doğru haber: Sanayi üretimi dört yıl önceki düzeye indi
Pembe haber: Sanayi üretimindeki gerileme yavaşlıyor

İnsan arada bir kuşkuya düşüyor. “Acaba ekonomi gerçekten iyi gidiyor da ben mi göremiyorum” diye. Türkiye İstatistik Kurumu’nun dün açıkladığı şubat ayı sanayi üretimi verilerini bu gözle değerlendirelim istedik.

Meğer insan arayınca bulabiliyormuş!

“Sanayi üretimi şubat ayında arındırılmamış verilere göre geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 5.1 azaldı. Ancak üretimdeki gerilemenin giderek yavaşladığı dikkat çekiyor.

Üretimdeki gerilemenin nasıl hızlı bir şekilde yavaşladığı grafiğimizde de çok belirgin bir şekilde gözleniyor.

Sanayi üretiminde aralıkta önceki yıla yüzde 9.9 gerileme vardı, gerilemenin oranı ocakta yüzde 7.4’e ve nihayet şubatta yüzde 5.1’e indi.

Bu hızlı iyileşme eğilimiyle birlikte birkaç ay sonra düşüş oranının sıfıra yaklaşacağına ve üretimde geçen yılın üstüne çıkılacağına kesin gözüyle bakılıyor.

Ekonomi çevreleri de üretimdeki bu hızlı iyileşmenin moralleri yükselttiğine vurgu yaptılar.”

Beş aydır gerileme yaşanıyor

Pembe haberleri, üstatlarına bırakalım ve biz gerçeklere dönelim.

Grafiğimizde geçen yılın ocak ayından bu yılın şubatına kadar olan on dört ayın arındırılmamış endekse göre olan üretim değişimini aktarıyoruz. Bu on dört ayın altısında üretim bir önceki yıla göre gerilemiş.

Özellikle son beş ayda bir önceki yılın hep altında kalınmış.

Denilebilir ki, “Aylık değişim çok anlam ifade etmez, daha uzun döneme bakmakta yarar var”; doğru, o yüzden biz ona da baktık.

TÜİK, 2015 bazlı yeni seri sanayi üretimi verilerini 2006’ya kadar geri götürdü. Biz de 2007’den bu yana olan dönemin verilerini inceledik.

Birinci baktığımız, iki ayın toplamındaki sanayi üretiminin önceki yıla göre nasıl değiştiği. 2019’un ilk iki ayındaki üretim 2018’deki üretimin yüzde 6.2 altında kalmış.

2007-2019, tam on üç yıllık dönem. Sanayi üretimi iki ay toplamında bir önceki yıla göre bu on üç yılda 2019’da gerilemiş, bir de 2009 yılında...

2009’un ilk iki ayındaki üretim gerilemesinin oranı yüzde 22.8 ve bu yılkinden çok çok yüksek, ama arada başka gerileme görülen yıl yok.

Tamam 2009 küresel kriz yılıydı, peki bu yıl ne yılı? Dünyada bir kriz mi yaşanıyor?

Dün işsizlikle ilgili verileri aktarırken de değinmiştik. 2009 küresel kriz yılıydı ve işsizlik çok yüksekti, ama biz bu yıl işsizlik oranında 2009’u yakaladık.

İşsizlikte de 2009-2019 eşleşmesi, sanayi üretimi değişimde de... Bakalım başka hangi ekonomik büyüklüklerde bu eşleşme yaşanacak...

Yıllık bazdaki değişim

Şunu söyleyen de çıkar mı bilinmez:

“İki aylık değişim de çok şey ifade etmez, daha geniş bir zaman dilimine bakmak gerekir."

Biz peşin peşin baktık zaten. Şubat sonu itibarıyla bir yılda gerçekleştirilen üretimi, önceki bir yılla kıyasladık.

Bu yıl şubat itibarıyla son bir yıldaki üretim, önceki bir yılın yüzde 1.4 altında kalmış. Yıllık üretim şubattan şubata daha önce son olarak ne zaman mı gerilemiş; 2010 ve 2009’da. Yine gelip küresel krize dayanıyoruz ve o soru yine gündeme geliyor:

“Şimdi neyin krizini yaşıyoruz ve bu kimin yarattığı bir kriz?”

2019 şubatında 2015 ortalaması kadar üretim yapabildik

Sanayi üretimindeki değişimden başka bir de üretim düzeyine bakmakta yarar var. TÜİK verilerine göre şubat ayındaki sanayi üretim endeksi tam 100.0 olmuş. Bu üretim endeksi bize ne diyor biliyor musunuz; dört yılda bir arpa boyu yol gidemediğimizi...

Sanayi üretimi verilerinin 2015 bazlı olduğunu söyledik. Yani endeks oluşturulurken 2015 yılının ortalaması 100.0 alınıyor. Aradan dört yıla yakın bir zaman geçti, 2019’un şubat ayına geldik ve sanayi üretimimizin endeksi yine 100.0 oldu. Arada 100’ün altında ve üstünde üretim endeksleri gördük tabii ki. Ama hala 100 düzeyinde, yani dört yıl öncesindeki kadar üretim yapabiliyor olmak dramatik bir durum.