Doğan Hasol’dan 20. yüzyıl mimarlığımızın sergilenmesi

Her mesleğin, her sektörün, beyaz saçlı akil adamları alanlarında büyük bir birikime sahiptir. Bu birikimlerini kaleme almaları yeni nesillere o mesleyi seçenler açısından önemli bir yol göstericilik içerir. Doğan Hasol’un "20. Yüzyıl Türkiye Mimarlığı" kitabı bu açıdan önemli bir örnek. Meslek ustalarının kendi meslekleri ile ilgili anıları da araştırmaları da o mesleği seçen gençler için çok yararlı, yol gösterici sonuçlara sebep olur.

Doğan Hasol’un “20. Yüzyıl Türkiye Mimarlığı” kitabı da ülkemiz mimarlığının o yüzyıldaki dökümünü titiz bir şekilde, iğneyle kuyu kazar gibi yaparak mesleki açıdan çok önemli bir sergilemeyi gerçekleştiriyor.

Kitapta, ülkemizin 20. yüzyıl mimarlığı yedi başlıkta ele alınıp, her dönemde yer alınan eserlerin mimarlarının kimler olduğu, yapıların özellikleri, fotoğrafları ve özel çizimlerine yer veriliyor.

Kitabın bölümleri ve bu bölümlerde kaç yapının ele alındığı şöyle:

-Vedat Tek, mimar Kemalettin ve Arif Hikmet Koyunoğlu gibi isimlerin yer aldığı ilk bölümde, “Birinci Ulusalcı mimarlık akımı” başlığıyla ilk örnekleri 1905’lere kadar inen 21 bina yer alıp, tanıtılıyor.

-“Genç Cumhuriyetin Konuğu Yabancı Mimarlar,” başlıklı bölümde çoğunluğu Cumhuriyetin ilk yıllarının kamu binalarının mimarları olan Theodor Jost, Ernest Egli ve Charlest Holzmeister gibi mimarların 16 binasına yer veriliyor.

-“1930’larda Modernlik Arayışı” başlıklı bölümde, Sedat Hakkı Eldem, Zühtü Başar, Seyfi Arkan, Maruf Oral gibi mimarların, aralarında Florya Köşkü, Ankara Garı, İller Bankası gibi binaların yer aldığı 20 örneğe yer veriliyor.

-“1940’lar Milli Mimarlık” bölümünde Anıtkabir, İstanbul Üniversitesi Fen-Edebiyat fakülteleri, Ankara Opera Binası gibi yapıların bulunduğu 14 örnek yer alıyor. Bunların mimarları Emin Onat Orhan Arda, Paul Bonatz gibi yerli ve yabancı mimarlar olarak tanıtılıyor.

-“1950’ler Modernizm/Uluslararası Üslup” başlıklı bölümde İstanbul Adliyesi, Belediye Sarayı, Hilton Oteli Ataköy, Balıkesir Kervansaray Oteli gibi 18 eser ele alınıken bunların mimarları arasında Sedat Hakkı Eldem, Turgut Casever, Kemal Ahmet İlhan Teyman gibi mimarların eserlerinin olduğu belirtiliyor.

-“1960-70’mişler Tekdüzeliğe Karşı Arayışlar” başlıklı bölümde Büyük Efes Oteli, Boğaiçi Köprüsü, Atatürk Kitaplığı gibi 48 eser tarnıtılırken, Doğan Tekeli, Sami Sisa, Metin Hepgüler, Turgut Cansever, Aydın Boysan, Behruz Çinici gibi isimlerin eserlerine yer veriliyor.

-“1980-2000 Arası Küreselleşme ve Neoliberalizmin Etkileri” bölümünde Cengiz Bektaş, Doruk Pamir Murat İlter, Nevzat Sayın, Doğan Hasol- Ayşe Hasol Erktin, Hayati Tabanlıoğlu, Neşet-Şaziment Arolat gibi mimarların eserlerinin yer aldığı 60 örneğe yer veriliyor. Bu eserler arasında TRT Genel Müdürlüğü, Atatürk Hava Limanı, Hürriyet Güneşli Tesisleri, İş Bankası Genel Müdürlüğü, Kervansaray Termal Otel, Fenerbahçe Orduevi gibi yapılar yer alıyor.

Doğaldır ki kitapla ilgili bu özette, ne yapıların bütününden söz etmem ne de mimarların tamamından söz etmem mümkün değildi. Ama şunu söylemeliyim ki Doğan Hasol, 20. yüzyıl mimarimiz üzerine çok önemli bir sergileme yaparak, birçok sektörün akil insanlarına örnek olacak bir çalışmayı gerçekleştirmiş. Bundan esinlenerek benzer çalışmalar yapılmasını beklemek yanlış olmayacaktır.