Dış ticaretin kalitesi 2017’de ne yönde değişti?
Dış ticarette ihracat ve ihracatın parasal değerinin yanısıra resmi daha bütünlüklü görebilmemize yarayan önemli başka göstergeler de var. Bunlar dış ticaret miktar endeksleri, fiyat endeksleri ve ticaret hadleri. Bu göstergeler bir anlamda dış ticaret performansının kalitesini ölçüyor.
Kalite penceresinden dış ticaretin 2017 yılı performansına baktığımızda şöyle bir resim ortaya çıkıyor:
- İhracat ve ithalatın parasal değerini değil de reel ürün miktarını ölçen miktar endekslerine göre ithalat, 2014’de ihracattan daha hızlı arttı. İhracat miktar endeksi yüzde 8.97 artarken ihracat miktar endeksi yüzde 9.41 arttı. Bu endekslerin baz yılı olan 2010’da ithalat miktar olarak ihracattan çok daha yüksek miktarda olduğu için aradaki 0.45 puanlık farkın yarattığı açık artışı gözükenden daha yüksek.
- Gıda, içecek ve tütün ürünleri ihracat miktar endeksindeki yüzde 11.76’lık artışa karşın ihracat miktar endeksindeki artışın yüzde 28.75 ile çok daha hızlı olması dikkat çekici bir gelişme. Hammadde ve imalat sanayii ürünleri dışındaki ihracat miktar endeksi yüzde 19.02 düşerken, ithalat miktar endeksi yüzde 132.44’lük bir sıçrama yapmış durumda.
- İhracat ve ithalat birim fiyatları arasındaki dengede yaşanan gelişmeler daha olumsuz. İhracatta birim fiyat endeksi sadece yüzde 1.27 artarken, ithalat birim fiyat endeksindeki artış yüzde 7.48 ile daha yüksek. İhracatta hem miktar endeksinin hem de fiyat endeksinin, ihracattan daha hızlı artması, dış ticaretin iki yönlü olarak Türkiye aleyhine çalıştığını gösteriyor.
- Gıda, içecek ve tütün ürünleri birim ithalat fiyatları yüzde 2.92 gerilerken, birim ihracat fiyatlarındaki düşüş yüzde 6.28’i buluyor. Yakıt hariç hammadde ihracat fiyatları yüzde 4.96 artarken, ihracat fiyatlarındaki artış yüzde 13.96’ya tırmanıyor.
- Buna bağlı olarak dış ticaret hadleri Türkiye aleyhine çalışmış. 2016’da 112.62 düzeyinde olan ortalama ticaret haddi endeksi, 2017’de 6.51 puan düşerek 106.11 puana inmiş. Bu son 17 yılın en yüksek düşüşü. Ticaret hadlerindeki düşüş, yakıt hariç hammaddelerde düşüş 9.61 puana, hammadde ve imalat sanayii hariç ürünlerde ise 8.58 puana çıkıyor.
Bu haliyle 2017’de dış ticarette kalitenin Türkiye aleyhine geliştiğini söyleyebiliriz.