Dış ticaret verilerinden asgari ücret tartışmasına
Hafta başı Türkiye İhracatçılar Meclisi’nde gerçekleştirilen bir organizasyon ile Ticaret Bakanı Sayın Ömer Bolat tarafından hem mayıs ayı verileri hem de geriye dönük 12 aylık veriler açıklandı. Benim de iştirak ettiğim organizasyonda ihracatçı birliklerinin başkanları ve yönetim kurulu üyeleri de tam kadro oradaydı.
Sunumu beklerken yaptığım sohbetlerde özellikle hazır giyim sektöründen denk geldiğim kişilerin kurdan duydukları rahatsızlıkla fiyat tutturmada yaşadığı zorluklar dile getiriliyordu.
Sayın Bakan’ın rekor kırdık söyleminden sonra kopan alkış fırtınası muhtemelen yakınan bu kitlenin bir an olsun sıkıntılarını unuturmaya yaramıştı. Rakamların güzel gelmesi elbette hepimizi mutlu etti. Mayıs ayı ihracatımız geçen yılın aynı ayına göre yüzde 11,4 artışla 24,1 milyar dolara ulaşarak, şu ana dek gerçekleşen en yüksek mayıs ayı ihracat rakamı oldu. Paylaşılan verilere göre, dış ticaret açığı ise mayıs ayında yüzde 47,8 oranında azaldı. Mayıs 2024 ihracatı yüzyılın ve 1207 ayın en yüksek aylık ihracat rakamı olarak da tarihe geçti.
İthalat mayısta yüzde 10,3 azaldı
Son 12 ayın ihracat toplamı ise 260 milyar 100 milyon dolara ulaşırken, mal ihracatında son bir yıldaki artış oranının %2,3 oranında olduğu bilgisi verildi. Bakan Bolat, “Geçen 5 ay içinde zorlu süreç vardı, kısa aylar, uzun tatiller vardı, son bir yıl içinde yüzde 2.3'lük artışla 260 milyar 100 milyon dolara ulaşmış bulunuyoruz. Son bir yılda 6 milyar dolarlık net artışımız var” derken, ithalatımızda ise mayıs ayında yüzde 10,3'lük azalmanın sağlandığını belirtti. 34.1 milyar dolardan 30.6 milyar dolara düşen ithalatımızdaki düşüşün karşılığı ise 3,5 milyar dolar.
Bakan Bolat’ın verdiği bilgiye göre ihracatın ithalatı karşılama oranı 15 puan bir artışla yüzde 63,4'ten yüzde 78,7'e yükselirken 2024'ün ilk 5 ayında ihracatımız yüzde 4,5 artarak yaklaşık 106,9 milyar dolara yükselmiş oldu. Bu rakamlar çerçevesinde ithalatımız ilk 5 ayda yüzde 9.2 azalarak 143,6 milyar dolara gerilemiş oldu. İthalattaki 5 aylık azalma 14,6 milyar dolar olurken toplamda 19,2 milyar dolarlık da bir döviz tasarrufu sağlanmış oldu.
“Ara zam ihracatçıyı eski sarmala döndürür”
TİM Başkanı Mustafa Gültepe ise konuya farklı bir perspektiften bakarak, asgari ücrete gelecek olası bir zammın ihracatçılar üzerindeki etkisini dile getirdi. Gültepe, Temmuz ayında gerçekleşebilecek olası bir ara zammın, ihracatçıları eski sarmala döndüreceği açıklaması dikkat çekiciydi. Maliyetleri bahane ederek ürünlere fahiş zam yapanların önüne geçilmesi gerektiğini belirten Gültepe, maliyetlerin düşmesi için bu konuda da önemli adımların atılması gerektiğini dile getirdi.
Aslında mayıs ayı ihracat rakamlarının açıklandığı bir toplantıdan çıkan sonuçlar yine para politikası, enflasyon ve kur üzerineydi. Ha bir de Temmuz ayında olası bir asgari ücret artışı konusu da gündeme gelmiş oldu. Gültepe, ücretlerdeki artışın maliyetleri ve dolayısı ile enflasyonu yükseltecek bir etki yaratacağından söz ederken, son bir senedir stabil seyreden dövizin enflasyon oranında artması gerektiğine de işaret etti. Sürdürülebilirlik için enflasyonun yüzde 6-7 arttığı noktada kurun eksi 1 olmasının doğru olmadığına da özellikle dikkat çekti.
Dış ticarette tüm bunlar olurken İstanbul Sanayi Odası raporu, mayıs ayında üretimi takip edilen on sektörden sadece üçünde artış olduğunu ve yine bu sektörlerden altısının mayısta yeni ihracat siparişlerini artırmayı başardığını ortaya koydu. Verilerin mayıs ayında maliyet artışının ivme kazandığı sektör ise giyim ve deri ürünleri oldu. İşgücünün yoğun olduğu sektörlerin alarm çanları çalarken, TİM Başkanı’nın endişesinin de daha ziyade bu sektörler olduğunu anlayabilmek pek de zor olmasa gerek.
İhracatta sıçrama yalnızca dış ticaret politikalarından geçmiyor
İş geliyor yine ekonomiye ve para piyasasındaki çarpıklığa ve sıkıntılara dayanıyor. İhracatın önündeki en önemli engel olarak kredi faizlerinin değil, maliyetlerin yüksekliğinin ve fiyat tutturmanın önündeki zorlukların konuşuluyor olması gelinen noktayı ortaya koyuyor. TİM Başkanı Gültepe’ye bir noktada katılıyorum, ortada önemli bir sarmal var ve bu sarmaldan biran önce çıkılmazsa, ihracatçı da, hammaddesini ithal etmekte dahi zorlanan sanayiciye de etkileri yüksek olacak. İhracatta sıçramanın yalnızca dış ticaret politikalarından geçmediğini, üretim başarısından, sürdürülebilirliğin sadece ayakta kalmayı başarmak olmadığından, ARGE gibi, tasarımı arttırmak gibi kavramların daha fazla içselleştirildiğinden geçtiğini kavradığımız gün, önemli bir yol katetmiş olacağımızdan hiç şüphe duymuyorum.