Dış ticaret şirketleri 2012 de nasıl denetlenecek

Genel olarak gümrük idaresi denetimlerini iki şekilde yapıyor. Birincisi; eşya gümrükte iken yapılan anlık denetim ikincisi de eşya gümrükten çıktıktan sonra yapılan denetim

Gümrük idareleri, eşyanın gümrüğe beyan edilmesi ile bu beyanların kontrol edilmesi çerçevesinde işlemlerin gerçekleştiği sırada denetim yapıyor.

Gümrüğe tabi malların, gümrükten çıktıktan sonra denetlenmesi uygulaması ise tamamen farklı bir uygulamadır. Sonradan Kontrol ve Riskli İşlemlerin Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde gümrük ve dış ticaret ve kambiyo mevzuatı uyarınca denetimler yapılıyor.

Sonradan kontrol uygulamaları, gümrük idaresine beyanda bulunan yükümlüye güven esasına dayanmakla birlikte, yükümlüsüne güvenen gümrük idaresi, onun doğru beyanda bulunacağını kabul ederek, beyanının kontrolünü eşyalar gümrükte iken yapmayıp, daha sonra görev vereceği denetim elemanları vasıtasıyla kontrol ettirmesi şeklinde cereyan ediyor.

Sonradan kontrol, gümrük idaresinin iş yükünün azaltılması ve etkin denetimin sağlanması hedefine varmada; yasal, teknik ve personel alt yapısının hazırlanmasını müteakip, modern bir gümrük idaresine yavaş yavaş geçmenin bir aşamasını oluşturduğu için bu sistem her geçen gün yaygınlaşabiliyor.

İş dünyasının da gümrüklerden en önemli beklentisinin hızlı gümrük işlemi yaptırmak olduğu herkesçe malumdur. Bu çerçevede işlemler hızla yapılırken gümrük idaresinin istediği tek bir şey bulunuyor. Bu, yükümlünün idareye doğru beyan yapmasıdır. Doğru beyan yapılıp yapılmadığının kontrolü ise sonradan kontrol (firma denetimleri) ile sağlanmış oluyor.

Sonradan kontrolün ana fikri, gümrük işlemlerinin basitleştirilmesi ve buna paralel işlem hızının artırılması, rasyonel risk analizlerine dayalı tespit olunan risk kriterlerine tabi firmaların işlemlerinin yerinde kontrolüdür.

Sonradan kontrol, sadece usulsüzlükleri ve hatalı işlemleri yakalamaya odaklı bir uygulama olmayıp aynı zamanda rehberlik sağlama, yol gösterme teması taşıyan bir anlayışa sahip olmak şeklinde de belirtilebiliyor.

Sonradan kontrol çerçevesinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nca yakın geçmişte çok sayıda firmanın denetlendiği biliniyor. 2012 yılında da yüzlerce firmanın bu sistem çerçevesinde denetime tabi tutulması hiç de sürpriz olmaz.

Esasen, dış ticaret faaliyetinde bulunan şirketlerin bu kontrollere gittikçe daha çabuk alışacakları anlaşılıyor. Nitekim; denetim işinden anlayan ve gümrük mevzuatı ile dış ticaret mevzuatı konularında uzman kişilere kendi firmalarını denetlettirdikleri de biliniyor.

Ancak; daha önceki yazılarımı takip edenler bilir bilmesine de, Sonradan Kontrol ve Riskli İşlemlerin Kontrolünde firma ve gümrük müşavirlerinin dikkat etmesi gereken noktaların çok sayıda olduğunu bin kez daha hatırlatmakta yarar bulunuyor.

Sonradan kontrole tabi tutulacak şirketlerin seçiminde geçerli olabilecek kriterler ve kontrol sürecinin aşamalarını ve sürecin sonucunu merak edenlerin geçmiş yazılarıma bakmalarında fayda vardır.

Çünkü, gittikçe yaygınlaşan bu sistemin önümüzdeki aylarda kapısı çalınacak şirketlerin ihtiyaç duyabileceği bilgiler o yazılarda kayıtlıdır.

En azından artık tüm dış ticaret şirketlerinin denetlemelerde haklarını bilmeleri ve denetimler neticesinde karşılaşılabilecek sorunların çözüm yolları konusunda teknik mevzuatsal bilgilere kavuşmaları gerekiyor.

Bunun için, gerekirse personel eğitimi almaları, danışmanlık hizmetlerinden yararlanmaları gerekiyor. Şirket menfaatleri açısından da durum böyledir. Hatta; halka açık şirketlerin, yatırımcılarına sorumlulukları açısından bu konulara özel önem atfetmeleri bir gereklilik olarak ortaya çıkıyor.

Netice olarak; ileriyi görenler daha çabuk önlem alır ve süreçlere adapte olmakta zorluk çekmezler vede ilerleme süreçlerini devam ettirebilirler.