Diplomasi felaketi

ABD Başkanı Donald Trump ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ara­sında Oval Ofis’te yaşanan düşmanca tartış­ma bir diplomasi felaketi olarak tarihte yeri­ni alacak. Tüm dünya görüşmeyi izlerken şo­ke oldu. Gerçi Trump’ın tekrar ABD Başkanı seçilmesiyle bu tip davranışları bekleyenle­rin sayısı azımsanmayacak kadar fazlaydı.

İlk dönemini hatırlayın! Donald Trump’ın diplomatik teamülleri altüst eden ‘tweet’le­riyle ya bir ülkenin azarlanışına ya da tehdit edilişine şahit olmuştuk. Trump, bu tweet­lerde, ABD’nin ana kurucusu olduğu ulus­lararası sistemdeki dengelerin artık ABD aleyhine işlediğini iddia etmişti. ABD’nin dış politikadaki doğrudan ve somut çıkarla­rını ilgilendirmeyen alanlarda kaynak har­camasına karşı çıkan bir söylem kullanmış­tı. Bunun yanında tweetler, uluslararası sis­temde ABD’nin inisiyatifiyle oluşturulmuş kurumların tasfiye edilmek ya da yeniden yapılandırılmak istendiğine dair işaretleri de barındırıyordu.

Trump yeni döneminde de bu politika anlayışını sürdürüyor. Tek fark, kazandı­ğı seçimin verdiği güçle ilk dönemine göre çok daha kuvvetli bir başkan profili sergi­leyeceğidir. Biyografisini okuduğunuzda ne kadar kindar bir yapıya sahip olduğunu görürsünüz. Başkanlığının ilk döneminde ve başkanlığı bıraktıktan sonra karşılaştığı “kendi tabiriyle ihanetleri” hiç unutmuyor. Bu nedenle kurduğu yönetim ekibini sada­katinden emin olduğu, Trump’ı Trump’tan daha fazla savunacak kişilerden oluşturdu.

Kindar yaklaşım

Beyaz Saray’da gerçekleşen görüşmenin kısa sürede bir tartışmaya dönüşmesinin temelini Başkan Yardımcısı James David Vance’in “ekim ayında Pennsylvania’ya gittiniz ve muhalefet için kampanya yürüt­tünüz. ABD ve ülkenizi kurtarmaya çalışan başkan için birkaç takdir sözcüğü sunun” cümlesi oluşturdu.

Vance’in eleştirileri, seçimde en çekiş­meli eyaletlerden biri olan Pensilvanya’nın Scranton kentindeki bir mühimmat tesi­sine Zelenski’nin seçimin hemen öncesi yaptığı ziyaretten kaynaklanıyor. Cumhu­riyetçiler yabancı bir liderin kritik bir se­çimden sadece birkaç hafta önce bir siyasi etkinliğe katılmasının uygunsuz olduğunu savundular. Bir de Zelenski’nin, The New Yorker’a verdiği bir röportajda Vance’i ‘çok radikal’ olarak nitelendirmesi var. Anlaya­cağınız Zelenski de bir nevi kindar anlayı­şın kurbanı oldu.

Daha önemlisi Zelenski’nin düştüğü du­rum emperyalistlerin kullandığı ülke ve onun siyasetçilerini ne kadar kolay harca­yabileceklerinin en yakın örneğidir.

Ukrayna artık yalnızca Rusya’ya karşı savaşmıyor

Geçen haftaki görüşmeden sonra ABD’nin Ukrayna’ya desteğinin devam et­mesi şu an için olası görünmüyor. Almanya merkezli düşünce kuruluşu Kiel Enstitü­sü’ne göre, ABD 2022’nin başından Aralık 2024’e kadar Ukrayna’ya yaklaşık 120 mil­yar dolar harcadı. Bu rakam Avrupa’daki ABD askeri varlığının artırılması ve ABD savunma stoklarının yenilenmesiyle yak­laşık 183 milyar doları buldu.

Enstitü Avrupa ülkelerinden gelen yar­dımı ise yaklaşık 139 milyar dolar olarak açıkladı. Kanada bu rakamların dışında. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, Ukray­na’nın üye ülkelerden aldığı desteğin yüzde 60’ının 2024’te Kanada ve Avrupa’dan gel­diğini söyledi.

Avrupa’nın Ukrayna konusuna bakı­şı ABD’den 180 derece farklı. Ukrayna’da kazanan bir Rusya’nın sonraki hedefinin AB toprakları olacağından eminler. Bu ne­denle Avrupalılar Londra zirvesinde Ze­lenski’ye tam destek vererek Trump’a karşı açıkça duruş sergilediler. Bu destek Zelenski’nin belli bir süre daha ayakta kal­masını sağlayabilir ancak yardımların sü­rekliliği yaşlı kıtayı çok zorlayacaktır.

ABD-Avrupa arasındaki Ukrayna kri­zi nereye evrilir bekleyip göreceğiz. ABD için Avrupa, Avrupa için ABD vazgeçilmez ortaktır. Trump’ın Avrupa’yı ötekileştirip Rusya ortaklığıyla Çin’i dize getirebilme stratejisi ABD’nin geleceği için büyük ha­yal kırıklığı yaratır. 20 Ocak’tan beri izle­diklerimiz Trump ekibinin Rusya konu­sunda yeterli bilgiye sahip olmadıklarıdır.

Putin mi? Karnını kaşıyarak içkisini yu­dumluyor.