Dinle, dez-enflasyonun sonu var mıdır: Faiz, Merkez Bankası ve gıda fiyatları?
“(Sorsaydın) Adı Var Mıdır? (Gerçekten) Bana Yâr Mıdır? (Bilseydim) Sonu Var Mıdır?” Cuma günü açıklanan verilere göre, enflasyon yıllık %44 seviyesine geriledi.
3 Şubat’ta Ocak ayı enflasyonu aylık bazda %5 gibi yüksek bir seviyede açıklansa bile yıllık enflasyon %40’ların başına düşecek. Merkez Bankası’nın faiz indirim döngüsüne başladığı bu süreçte, dez-enflasyonun seyri, önümüzdeki dönemde para politikasının eğimini belirleyecek.
Yılın son günlerinde çok kullanışlı bir faiz indirimi yapıldı. Kimilerine göre 100 baz puanlık, kimilerine göre ise 400 baz puanlık etkili bir adım atıldı. Alınan karar, faiz indirimlerinin ölçütleri ve seri şekilde devam edeceğine dair ipuçları verdi. Örneğin, faiz koridorundaki simetrik daralma, indirimin sistematik şekilde sürdürüleceğini işaret ediyor. Adımların 250 baz puan veya katları şeklinde olacağı anlaşılıyor.
Enflasyon verisinin detayları
Verilere yakından baktığımızda, özellikle gıda fiyatlarında hareketlilik dikkat çekiyor. Yem fiyatlarındaki artış, başta yumurta ve süt ürünleri olmak üzere birçok temel gıda ürününde fiyat baskısıyla sonuçlanıyor. Ayrıca, yaş sebze ve meyve fiyatlarındaki dalgalanmalar da dünya genelinde bir fenomen haline gelmiş durumda. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) bitkisel sıvı yağlar ve süt gruplarındaki artışları vurgulayan endekslerinde bu baskılar net bir şekilde görülüyor.
Dünya’da gıda fiyatları
FAO, yaş sebze meyve için bir endeks açıklamaz. Çünkü standardizasyon problemleri ve bu ürünlerin çabuk çürümeye maruz kalması ülkeler arası paydayı eşitlemeyi zorlaştırır. Onun yerine FAO, uluslararası organize piyasalarda montanlı işlem gören tahıllar, yağlar, süt ürünleri ve et ürünleri için endeksler açıklar. Şeker endeksi de vardır ancak bu ürün Türkiye’de korunduğu için bizim ilgi alanımıza pek girmez.
Tahıl grubunda Ukrayna savaşının başladığı dönemden beri düşüş devam ediyor. Şikago Borsası’nda buğday, mısır ve diğer tahıllar ciddi ölçüde ucuza işlem görüyor. Buna karşın, orman ürünlerinden elde edilen bitkisel sıvı yağ fiyatları rekor seviyelerde. İkinci sırada ise talep baskısı ve maliyet artışları arasında sıkışan süt ürünleri bulunuyor.
Eğer bir yaş sebze meyve endeksi açıklansaydı, büyük olasılıkla birinci sırada yer alırdı. Çünkü küresel enflasyon verilerinde manşet enflasyon düşük tek hanelerde seyretse de, yaş sebze meyve enflasyonu çift hanelerde hemen fark ediliyor. Kahve, kakao ve portakal suyu gibi ürünler de tarihi zirvelerinde rekordan rekora koşuyorlar.
Küresel gelişmeler:
1 ABD: Son ÜFE verisi, kuş gribine bağlı yumurta fiyatlarındaki artış nedeniyle sürpriz yaptı. Fed, şahin bir faiz indirimiyle karşımıza çıkarken, ülkede 1961’den beri en düşük seviyeye gerileyen sığır varlığı, Şikago’da sığır kontratlarını rekor seviyeye taşıdı.
2-Brezilya: Et fiyatları, Real’in değer kaybıyla rekor kırdı. SELIC faizi beklentilerin üzerinde bir adımla %12,25’e yükseltilmek zorunda kaldı. Brezilya’da hayvan varlığı riski bulunsa da şimdilik Çin’in düşen talebi ve Okyanusya arzı fiyatları dengeliyor.
3-Rusya: Faizi %21’e kadar çekti ve son açıklamasında gıda fiyatlarındaki risklere dikkat çekti. Tereyağı gibi pek çok üründe Türkiye dahil farklı ülkelerden tedarike başladı.
4-Çin: Daha geçtiğimiz hafta zorunlu karşılıklar dahil tüm para politikası araçlarını tarımın kayıtsız şartsız hizmetine soktu.
5-Kenya: Kenya Şilini, 2024’te %22 değer kazanarak en fazla güçlenen para birimi oldu. Buna rağmen ülkede gıda fiyatlarında istenen düşüş sağlanamıyor.
Bu deli sevdanın sonu nereye gider?
Önümüzdeki birkaç ay içerisinde, enflasyonun önce %40, ardından %30 seviyelerine doğru gevşemesi bekleniyor. Bu süreçte, Merkez Bankası’nın faiz patikasını nasıl şekillendireceği büyük bir merak konusu. Faiz indirimlerinin devam edeceği sinyalleri, ekonominin halihazırdaki yavaşlamasını destekleyecek gibi görünüyor. Eğer Türkiye’ye özgü
-Yem fiyatları baskısı,
-İşçilik maliyetleri, ve
-Lojistik sorunları
göz önünde bulundurularak iaşe sorunu kış aylarında gözetilirse manşet enflasyonda daha keskin bir gerileme belirebilir. 7 Şubat günü TCMB Başkanı Dr. Fatih Karahan’ın enflasyon raporunda kamuoyuna açıklamaları yine kritik öneme sahip ve öncelikli.
Dinle: Kararlı adımlarla ilerliyoruz
Şebnem Paker’in “Dinle” şarkısıyla Eurovision’da üçüncü olduğu yıl, Türkiye’nin uluslararası platformda başarı hikayeleri yazmaya başladığı döneme denk gelir. Bu süreç, 2003’te Sertab Erener’in zaferine giden yolu açtı. Galatasaray, Avrupa’da başarıdan başarıya koşarken, milli takım dünya arenasında adını duyurdu.
“Filenin Sultanları” o zaman doğdu. Bugün ise, ekonomideki dezenflasyon süreciyle benzer bir metafor yakalamak mümkün: Nereye gittiğimizi tam bilemesek de, bu deli sevdanın bizi götürdüğü yeri görmek için ilerliyoruz. Ekonomideki bu kararlı adımları, “dinleyerek” ve doğru okumalar yaparak sonuçlarını hep birlikte göreceğiz.
