Dikkat çeken çelişkilerin arka planı!
Bu hafta sonunda yapılacak referandum öncesinde, ekonomi cephesinde yaşanan gelişme ve eğilimler kafaların oldukça karışık olduğuna işaret ediyor. Büyümeye devam eden kaynak sıkıntısı nedeniyle faizler yükseliyor, döviz kurları yatay bir eğilim sergiliyor; hisse senetleri ise, sanki söz konusu eğilimler tam aksi yönde imiş gibi kendi kendine gelin güvey olmaya çalışıyor!
Şubat ayı sanayi üretim rakamı, teşvik ve desteklere rağmen ivme kaybı yaşandığını gösteriyor. Yine Şubat ayına ilişkin, trafiğe kaydı yapılan motorlu taşıt sayısı bir ay öncesine göre yüzde 49,5’luk daralmış. Bu senenin ilk iki ayındaki cari açık ise, bir önceki yılın aynı dönemine göre yükselerek 5,28 milyar dolar seviyesine sıçramış. Başka bir deyişle enflasyon ve işsizlik alanındaki eğilimler, büyüme hesaplarını da olumsuz yönde etkilemeye başlamış. Bu gelişmeler, Maliye Bakanlığı’nı da harekete geçirmiş ve dolaylı vergi indirimlerinin süresi Ekim sonuna kadar uzatılmış!
Yukarıda saydığımız eğilimler ve gelişmeleri incelediğimizde, sadece bir tanesi aykırı bir görünüm sergiliyor. Banka hisseleri öncülüğünde hafta başında sert bir şekilde yükselen hisse senetleri ayrık otu gibi sırıtıyor; diğer eğilimler ile çelişkili bir görünüme sebep oluyor ve böyle devam edebilmesi pek mümkün görünmüyor. Küresel düzeyde ve diğer gelişen ekonomilerin sermaye piyasalarında benzer türde bir anormalliğin yaşanmadığını da hesaba katmak gerekiyor.
Bu durumda çelişkinin nasıl çözüleceğini ve hangi eğilimlerin değişebileceğini sorgulamak ihtiyacı ön plana çıkıyor. Cevabı ise öncelikle gelişen ekonomiler açısından kaynak sıkıntısının büyümeye devam mı edeceği, yoksa ortadan mı kalkacağı sorusuna verilecek yanıtlarda aramak gerekiyor. Zira küresel ölçekte kaynak sıkıntısı büyümeye devam eder ise, riskten kaçınma eğilimi güçlenir ve olumsuz eğilimler daha belirleyici olur; aksi olasılıkta ise geçici bir rahatlama yaşanabilir. İçeride Referandumdan çıkacak olası sonuçlara ilişkin farklılaşma, çok kısa vadeden öteye etkili olamaz.
Küresel piyasalar ABD para otoritesinin dolar faizleri bu yıl içinde kaç kez yükselteceği konusunu bir kenara bırakıp, son Açık Piyasa İşlem Komitesinde gündeme geldiği öğrenilen bilanço daralmasını tartışmaya başlamak zorunda kaldı. Başka bir deyişle faiz yükseliş beklentisine dayalı beklenti yönetimi sürecinin pabucu dama atıldı! Bilanço küçülmesi, faiz hareketlerinden bağımsız olarak kaynak sıkıntısının büyüyeceği ve riskten kaçınma eğiliminin güçleneceği anlamındadır; özellikle aşırı kırılgan olarak bilinen gelişen ekonomiler açısından kara haber niteliğindedir. Bu durum taşıdığı riskleri azaltmak isteyenleri germiş ve sabırsızca gelişmeleri olduğundan farklı pazarlayarak ava çıkmak zorunda bırakmış olabilir!
İçeride ise büyüyen kaynak sıkıntısını aşmak üzere hesapsızca devreye sokulan uygulamaların, orta vadeli yan tesir niteliğindeki maliyetleri yıkıcı olabilir. Kredi garanti fonu, zorunlu bireysel emeklilik, maliye politikasının gevşetilmesi, para politikasının krediler üzerindeki etkisinin yok edilmesi, altın tahvili konusundaki çalışmalar, faizleri enflasyona göre ayarlamanın modası geçti yönündeki söylemler bu kapsamda değerlendirilebilir. Küresel düzeydeki kaynak sıkıntısının büyümesi durumunda bu denemelerin hepsi, sorunların ağırlaşmasının ve daha yıkıcı hale gelmesinin en önemli sebeplerinden bazıları haline dönüşebilir. Döviz kurları, enflasyon ve faizlerdeki yukarı yönlü eğilimlerin güçlenmesine ve kontrolden çıkmasına sebep olabilir.
Küresel düzeydeki eğilimlerdeki güçlenen olumsuzluklara rağmen, içeride giderek daha belirleyici olan kaynak sıkıntısını aşmaya ve yaşam standardını yükseltmeye çalışmak bir çeşit çaresizliktir; günü kurtarmak adına geleceğimiz üzerinde belirleyici olabilme olanaklarının tüketilmesidir. Bu yöndeki tercihlerin, kamu kesimi ve mali sektörü de yıpratması olasılığı iyimser öngörülerin çok üzerindedir. Bu yöndeki gerçekleri fark etmek ve bir şeyler yapmak zorunda kalanların, her türlü çılgınlığı denemesi olasılığı yüksektir!