Dijital para kartları yeniden dağıtmak istiyor
Paranın kabuğu kırıldı. Dijital para günbegün, adım adım yaşamımızda biraz daha boy göstermeye başladı. Peki, bu dijitalleşme eğilimindeki para sebep miydi, sonuç mu? Aslına bakarsanız, her şeyin bu kadar büyük hızla dijitalize olduğu dünyada; beklenen gelişim, teknolojik dönüşümle bunu zorlayan adımlar olmalıdır. 2008 küresel sistemik krizi olmasaydı, basit bir nedensellik vardı ortada. Oysa 2008 küresel sistemik krizi, türev ürünler üzerinden ABD kapitalizmini çökertebildi. Her yıkılış, yeni arayışları getirir. Bu kez de gereksinimler, buluşların anası olmakla sonlanabilecek mi? Bugün için söyleyebileceğimiz tek gerçek, dijitalleşmenin talepleri olgunlaştıran bir katalizör olduğudur. Şimdiye dek elde ettiklerimize göre, dijital para gelecek seyri için bilemediklerimizle öngöremediklerimiz en önemli başlıklardır. Paranın bu yeni dijital formunun bizi nasıl etkileyecek olması halen ortadadır. Belirsizlik de, her geçen gün biraz daha büyümektedir. Tüm taraflar hızlı adaptasyondan yarar sağlayacak mı? Masada kimler yer alacak? En önemli oyuncu, her zaman olduğu gibi, bankacılık sektörü mü olacak?
Merkez bankalarının tepkilerinin hangi yönde şekilleneceğini zaman gösterecektir. Tüm bu gelişmeler hızlı bir adaptasyonu mu getirecek, yoksa statükoyu koruma yarışını mı tetikleyecek? Büyük Buhran’ın hemen ardından şekillenen bu bankaların bankaları, sıradan bir tepki vermekle mi yetinecekler? Yoksa işbirlikçi mi olacaklar? Dijital paranın kategorizasyonu için; risklerinin teker teker tanımlanması, olası etkileşimleri üzerinde kafa yorulması, politikaların sıkı sıkıya irdelenmesi, en temel zorlukların kapısını aralamaktadır. Çünkü karşılıklı etkileşimde olan kaçınılmaz taraflar ile onların halihazırda tanımlı rolleri bulunmaktadır. Kuşkusuz, dijital paranın önündeki en sert yokuş, eski rollerin belirli bir plana göre yeniden düzenlenmesi olacaktır. Kartlar yeniden dağıtılacak, oyunun kuralları yeniden belirlenecektir.
Dijital paranın tamamen farklı bir boyutu da var ki buna göre; finansal integrasyon, para politikası, sermaye akışı, anti-trust kanunu başlıklarının içleri doldurulmalıdır. Özetle bugünkü paraların izafe ettikleri özniteliklerle, oluşan kuşbakışı görünüm 5 farklı uygulamayı işaret etmektedir:
Bunlar;
1) Merkez bankası parası.
2) Kripro paralar.
3) “b-money”, yani bankaların ihraç ettikleri paralar.
4) Elektronik paralar, diğer bir ifadeyle, özel sektörün ihraç ettiği “e-money” ler.
5) “i-money”, bunlar da yatırım fonlarının ihraç ettikleri özel paralar niteliğindedirler. İsmine ne dersek diyelim, para sistemleri adım adım reorganize oluyor.