Dijital izler
Bugün internet ve dijital dünyanın geldiği seviyeye hepimiz şaşırıyoruz. Web sitelerinin, sanal ağların ve sosyal medyanın, arka planda çeşitli algoritmaları çalıştırarak, bizleri fark etmeden nasıl yönettiklerini hissediyoruz ve daha ileride nerelere varacağını düşündükçe istemsiz olarak ürküyoruz. Alibaba.com’un kurucusu Jack Ma, bir konuşmasında web sitelerinin ve dijital ağların henüz emekleme evresinde olduğunu, bundan sadece 5-10 yıl sonra ulaşacağı yeri ve yapacaklarını tahmin bile edemeyeceğimizi ifade etmiştir.
Akıllı cep telefonu, tablet ve bilgisayar kullanan herkes, internette dijital izler bırakmaktadır ve bunlar hiçbir zaman yok olmamaktadır. Bu nedenle sosyal medyada paylaşılan herşey, bir yerlere kaydedilmekte, beklenmedik bir zamanda ortaya çıkmakta ve paylaşan kişi aratıldığında karşılaşılmaktadır.
Satışta çalışanlar müşterilerini, kurumsal şirketlerde insan kaynakları departmanları kendilerine başvuran adayları, insanlar yeni tanıştıkları kişilerin isimlerini arama motorlarından aratmakta ve sosyal medyada paylaşımlarına bakmaktadırlar. Her paylaşım, her yazı veya fotoğraf insanları kolayca tanımayı sağlamaktadır. Bu tanıma bazen çok faydalı olurken, bazen de yanlış anlaşılmalara neden olmaktadır. Yazı veya fotoğraflar bazen gerçeği yansıtamamakta veya çok farklı algılanabilmektedir. Sosyal medyadaki paylaşımlar, anlık olarak yüzlerce, hatta binlerce kişi tarafından okunmaktadır. Hata bazı paylaşımların ekran fotoğrafları alınmakta, sonradan paylaşımlar silinse bile, başka kişiler tarafından paykalışmaya devam etmektedir.
Kunuşmakla yazmak arasında çok önemli bir fark vardır. Konuşurken sözcüklere yapılan tonlama veya vurgu, beden dilinin de etkisi anlatılmak istenen çok daha kolay ve net olarak ifade edilirken, yazıda ise bu unsurlar olmadığından, aynı cümle çok farklı anlamlara çekilebilir. Her ne kadar “Emoji”lerle yazı desteklense de, hiçbir zaman konuşma sırasındaki anlam ve etkiyi sağlamaz. Bazıları için yapılan paylaşımlar belki hiçbir önem arz etmiyor olabilir, ancak uzun süren iş yaşamında, okul veya öğrenim devresinde, her zaman paylaşımların kişileri deşifre ettiğini ve bir gün, bir yerde insanın karşısına çıkabileceği göz önüne alınmalıdır.
Bu nedenle sosyal medyada veya herhangi bir dijital mecrada bir paylaşım yapılırken, biraz dikkatli olmakta fayda vardır. Nasıl ki, sarf edilen bir sözün geri alınması söz konusu olamayacağı gibi, sanal ağlarda yapılan paylaşımların da bir yerlerde kalacağı göz önüne alınmalıdır. Bu nedenle, bir anlık öfkeye kapılarak, sosyal medyada birilerine hakaret etmek, haksız olduğu halde veya herhangi bir olayda kendi hatasını görmeden başkalarını ağır bir şekilde suçlamak, insanları küçük düşürücü ifadelerde bulunmak bence çok yanlıştır. Sonradan pişman olunacak böylesi paylaşımlar, bunu yayınlayan kişinin de değerini veya çevresindeki algısını düşürmektedir.
Birinin paylaştığı bir bilginin kaynağına bakmadan veya başka yerlerden araştırmadan paylaşmak da yanlıştır. Haber veya bilgi doğru olmayabilir veya çarpıtılmış olabilir.
Yardım talep eden bazı mesajları, destek olmak amacı ile iletirken, belki de bir tür dolandırıcılığın tuzağına düşülmüş veya istemeden de olsa destek verilmiş olunabilir.
Dijital ağlarda kişinin ya da bir işletmenin kendi reklamını yapmasına karşı değilim, bazı meslek veya sektörlerde çok faydası vardır, ama bunu yaparken de gerçekçi olmak, konuyu aşırı süslemeden ve abartmadan yapmak daha uygundur. Sonradan kullanıcıları hayal kırıklığına uğratmamak için, aşırı vaatte bulunmamak gerekmektedir.
Bir de yazılarda imla hatalarına dikkat etmek gerekmektedir. Noktalama işaretlerini doğru kullanmak kaçınılmazdır. Bazen hızlı paylaşımlar yapılırken, harf hatası veya cümlenin yanlış kurulmuş olması hoş karşılanabilir, ama özel isimlerin, hele Türkiye veya İstanbul yazarken baş harfinin küçük harfle (Miniskül) yazılmasını kabul etmek mümkün değildir.
Özetle, dijital dünyada bırakılan izler peşimizden gelmektedir, ne olursa olsun “Paylaş” tuşuna basmadan önce 15-20 saniye düşünmekte veya yazıyı bir kez daha kontrol etmekte fayda vardır.