Dijital dönüşümden nasıl fayda sağlanır?

Dijital dönüşüm iş dünyasının yeni oyun alanı. Her ölçekten şirketin, özellikle de kurumsallaşmasını tamamlamış olan büyük ölçekli şirketlerin ana gündem maddesi. Son dört senedir, özellikle de Covid’in de hızlandırması ile şirket gündemlerinde bir numaralı madde haline geldi. Amaç ne? Amaç mavi yaka işlerde endüstriyel otomasyon, beyaz yaka işlerde ise akıllı otomasyon (Intelligent Automation) veya diğer bir ifade ile hiper otomasyon ile iş süreçlerini hiçbir insan müdahalesi olmadan veya çok az insan müdahalesi ile sonucuna ulaşmaktır. Sonuç olarak, bu otomasyonlar süreç hızını artırır, maliyetleri düşürür, uyumu ve kaliteyi geliştirir, süreç esnekliğini artırır ve daha iyi karar vermeyi sağlar. Sonuç olarak, önce müşteri ve çalışan memnuniyetini, sonra da gelirleri ve kârı artırır.

Şirketlerde dijital dönüşüm ne anlama geliyor?

İşletmelerde dijital dönüşüm dediğimiz konunun teknik yönü basitçe bu. Tabi bu otomasyonlar kapsamında başta yapay zeka ve makine öğrenmesi de dahil, robotik süreç otomasyonu, veri yönetim platfomları, nesnelerin interneti, duygu analizi, veri görselleştirme, görüntü ve video analizi, biyometrik, akıllı chatbotlar, akıllı iş akışları, low-code ve no-code platfomlar ve diğer pek çok teknoloji yer alıyor. Bunlar son derece yeni teknolojiler ve farklı kombinasyonlar ile dijital dönüşüm çabaları içinde kullanılıyorlar.

Bu teknolojilerin ve bunları kombine olarak kullanan otomasyonların temel amacı, insanların dört temel kabiliyetini taklit ederek, iş sonuçları üretmek. Bu kabiliyetler: bir işi icra etme, dil becerileri, görüntü kabiliyetleri, düşünme ve öğrenme. Diğer bir ifade ile dil, görüntü, düşünme, öğrenme ve icra etme becerileri ile insanların yerini alarak, daha hatasız, hızlı, verimli ve odaklı sonuçlar üretmek. ADP, JP Morgan, Lloyds Banking Group, Netflix ve Unilever de dahil olmak üzere dünyanın en büyük şirketlerinin %50'sinden fazlası, özellikle de akıllı otomasyon (IA) temelli dijital dönüşüm projelerini benimsemiş durumda. Doğru planlanmış bir dijital dönüşüm stratejisinin ve uygulamasının iş verimliliği üzerinde beklenen etkisinin %20 ila %60 aralığında olduğunu söylemek mümkün.

İş stratejiniz ne olursa olsun, dijital dönüşüm sizi destekler

Gerçekten de dünyada büyüyen bir pazarda, büyüyen bir şirket olmak için iki ana stratejiden birini tercih etmeniz gerekiyor. Birincisi, verimliliği ve ölçeği yakalayarak, fiyat düşürerek, sonrasında ortaya çıkan talebi karşılamak için yatırımlar ile ölçek ekonomisini yeninden büyüterek, pazardan daha büyük pay almak. Sürekli büyümek ve rakipleri bu şekilde oyun dışında bırakmak. Yani hacme oynamak. Diğer strateji ise, sürekli inovasyon yapmak, rakiplerin kısa vadede taklit edemeyeceği yeni ürün veya hizmetleri hızla pazara sunmak, hatta daha iyisi, yeni pazarları bizzat oluşturmak. İlkinde verimlilik, ikincisinde ise yenilik ön planda. İşte her iki iş modeli açısından da iş süreçleri ve organizasyonu dijitalleştirmek önem arz ediyor. İlkinde konu ekonomiklik, verimlilik ve etkililik sağlamak. İkincisinde ise mesele iyi fikirlerden inovasyona, oradan da yeni iş modellerine, yeni ürün ve hizmetlere ve yeni pazarlara hızlı şekilde ulaşmak. Dijital dönüşüm burada tercih edilen strateji ne olursa olsun, maliyet, verimlilik, hız, çeviklik, etkililik ve performans sağlayan otomasyon ve teknolojilerden oluşuyor.

Dijital dönüşüm sadece teknoloji odaklı bir iş değil

Ancak dijital dönüşüm dediğimiz konu sadece işin teknoloji boyutundan ibaret değil. Dijital dönüşümün, teknoloji dışında kalan pek çok boyutu da var. İnsanların ve kurum kültürünün dijital dönüşüme hazırlanması, geleceğin iş becerilerine sahip, öğrenen bir örgüt oluşturulması, iş süreçlerinin dijitalleştirilmeden önce iyileştirilmesi ya da yeniden tasarlaması, örgüt yapısının ve iş gücü çalışma koşullarının dijital iş modellerine uygun hale getirilmesi, etkin bir veri yönetiminin oluşturulması, yönetim ve liderlik kapasitesinin geliştirilmesi gibi boyutlar da en az teknoloji kadar önemli.

Ülkemizde pek çok büyük ölçekli şirketin bu alanda yaptığı çalışmaları takip etme, bir kısmına yön verme şansım oluyor. Burada gördüğüm en temel eksiklik, genellikle bu dijital dönüşüm sektöründe, çeşitli yazılım ve veri yönetimi araçları sağlayan şirketlerin, müşterilerini bu alanda yanlış yönlendirmesi. Yazılım veya veri çözümleri de elbette bu işin önemli bir parçası ancak tamamı değil. Öncelikle mevcut iş stratejisinin, iş modellerinin analiz edilmesi, eğer tanımlı değilse, tanımlanması, gelecek göz önünde bulundurularak oluşturulması gerekiyor. Şirketlerin gitmek istedikleri vizyon ve stratejik yön, stratejiler, hedefler ve kurumsal yapı değerlendirilmeden, doğru bir dijital dönüşüm stratejisi ortaya koymak mümkün değil. Büyük resimden kopuk olarak gerçekleştirilen parçalı veya kısmi tüm projelerin, belirli verimlilikler sağlasa da, ana bağlamdan kopuk olduğu için beklenen etkiyi yaratmasının güç olacağına inanıyorum.

Örneğin, vizyon ile hedefleri, hedefler ile iş stratejilerini, iş stratejileri ile süreçleri, süreçler ile iş akışlarını ve görevleri, bunlar ile de kontrolleri eşleştirmeden, bütüncül bir bakış sağlamadan, dijital dönüşüm çabalarını nereye odaklayacağımızı nereden bilebiliriz?

Dijital Dönüşümden Nasıl Fayda Sağlanır?

Dijital dönüşümden fayda sağlamanın ilk yolu bu işi bir yazılım veya yapay zeka işi gibi görmeyi bırakmak. Bu işin çok boyutlu bir iş olduğunu görmek gerekiyor. İkincisi, iyi bir dijital dönüşüm stratejisi oluşturmadan yola çıkılmaması. Bugün ülkemizde yapılan en büyük hata, bu işe analiz ve strateji oluşturmadan, ERP, robotik süreç otomasyonu veya veri madenciliği gibi projeler ile başlanması. Bu işin teknoloji, insan, süreç, veri, kültür, organizasyon, liderlik gibi boyutları değerlendirip, güçlü bir plan ve dengeli bir bütçe ile bu işe kalkışmak gerekiyor.

Şirketinizde dijital dönüşüm süreçlerine yatırım yapmayı düşünüyorsanız, ki mutlaka düşünmelisiniz, işe büyük resmi görerek ve dijital dönüşümü, iş stratejileriniz ile eşgüdümleyerek, ne bekleyeceğinizi tanımlayarak başlayın. Bu noktada şirketlerin, konuya ilişkin farklı uzmanlıkları da katarak bir komite oluşturmalarını, konuyu sadece IT departmanının üzerine bırakmamalarını önemle tavsiye ediyorum. İkincisi, stratejilerinizi, kültürünüzü, organizasyonunuzu ve süreçlerinizi mutlaka gözden geçirin. Cevap vermeniz gereken ilk soru, biz dijital dönüşüme hazır mıyız, ikincisi ise hazır değilsek nasıl hazırlanabiliriz olmalı. Eğer hazır olduğunuzu düşünüyorsanız, işe mutlaka veriden veya ERP’den önce, iş süreçlerinizin yeniden tasarımı ve akıllı otomasyonu ile başlayın. Unutmayın, bu bir yazılım işi değil, fazlasıdır. Bu konuya bir sonraki yazımda devam edeceğim.