Devlet, parana sahip çık!

Sosyal güvenlikte prim indirimi yapılması 5763 sayılı kanunla getirildi. Bu özellikle primlerini düzenli ödeyen, kurallara uygun davranan işverenlere getirilmiş önemli bir teşviktir. Beş puanlık indirim sayesinde ülkemizde işsizlikte çok yüksek oranlara çıkmadık. Eğer beş puanlık indirim olmasaydı işsizlik çok daha yüksek oranlara çıkardı.

Sevdiğim bir söz var; "Devlet işi, başka işe benzemez" diye.

Yazının başlığına bakıp, prim indirimine karşı olduğumu düşünmeyin. Ben bu indirimin vergide de olması gerektiğini düşünüyorum.

Umarım vergi mevzuatında da yüzde 35 olan vergi tarifesi düşürülerek, istihdamın önündeki engeller azaltılır.

Beş puanlık indirim

Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranının işveren hissesine ait kısmından yapılması öngörülen beş puanlık indirim, 4-1/a bendi kapsamındaki (SSK) sigortalıları çalıştıran, özel sektör işyeri işverenleri yararlanabiliyor. Bu sayede özel sektör işyerlerinde prim tahsilatı çok yüksek düzeyde.

Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin işveren hissesinin beş puanlık kısmının Hazinece karşılanabilmesi için, işverenlerin, muaccel sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması gerekmektedir. İşverenlerin muaccel borçlarının bulunup bulunmadığı hususu ise, her bir işyeri bazında ayrı ayrı değerlendirilecektir.

Söz konusu sigorta prim indiriminden yararlanabilmeleri için, aylık prim ve hizmet belgelerini 5510 sayılı kanun türünü seçmek suretiyle yasal süresi içinde kuruma göndermeleri gerekmektedir.

Kamu kurumları yararlanamıyor

Resmi nitelikteki (kamu kurum kuruluşlarıyla belediyelere ait) işyerleri de beş puanlık prim indiriminden yararlanamıyor. Keşke kamu kurumları, belediyeler de bu indirimden yararlanabilseydi. Böylece SGK'nın prim tahsilat sorunu olan kamu kurum ve kuruluşlarıyla belediyelerin de prim ödemelerinde önemli bir artış olurdu.

Yine, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ve yurtdışında çalışan sigortalılar, aday çırak, çırak ve öğrenciler, harp malulleri ile 3713 ve 2330 sayılı kanunlara göre vazife malullüğü aylığı alanlardan yalnızca kısa vadeli sigorta kollarına tabi olanlar, ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular, Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler için beş puanlık indirim söz konusu olmamaktadır.

Kamudan iş alan yükleniciler yararlanıyor

İhale konusu işyeri işverenleri, aranılan şartları sağlamış olmaları kaydıyla, beş puanlık prim indiriminden yararlanabileceklerdir.

Personel çalıştırmasına dayalı ihale konusu işlerde yüz binlerce kişi çalışıyor. Yani, kamu kurum ve kuruluşlarından iş alan yüklenici firmalar beş puanlık indirimden yararlanabiliyor. Özürlü teşviki, ilave istihdam teşviki gibi prim indirimlerinden yararlanamazken, beş puanlık indirimden yararlandırılmış.

Aslında kamu kurum ve kuruluşlarından personel çalıştırmasına dayalı ihale konusu işlerde iş alan yüklenici firmalar personel maliyetlerini hesaplayarak üzerine şirket kârını eklemektedir. Yani, maliyet + kâr unsuru var. Yani firmalar önce işçilik maliyetlerini hesaplıyor, ardından kârını ekleyip fatura düzenliyor.

22 Ağustos 2009 tarihli Resmi Gazeted'e yer alan Kamu İhale Tebliği'ne göre; ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı tüm hizmet alımı ihalelerinde, teklifler Hazine tarafından karşılanacak olan işveren sigorta primi tutarı dikkate alınmadan, işveren payları üzerinden hesaplanarak sunulacak ve değerlendirilecektir.

Bu çerçevede, fiyat farkı hesaplanması öngörülen ihalelerde sözleşmenin yürütülmesi aşamasında, yüklenicinin yukarıda anılan kanun hükmü uyarınca prim teşvikinden yararlanması halinde, Hazine tarafından karşılanan prim tutarı, idare tarafından yüklenicinin hak edişinden kesilecektir. Yani, önce ödenip sonra hak edişten kesilecek.

Kamu ihale kurumu satır arasında 25 Ekim 2008 ve 22 Ağustos 2009 tarihli Resmi Gazeteler'de prim teşvikinden yararlanması halinde, Hazine tarafından karşılanan prim tutarının, idare tarafından yüklenicinin hak edişinden kesileceğini belirtmiş ama uygulamada pek böyle olmuyor. Bir çok kamu kurumunun Personel çalıştırmasına dayalı ihale konusu işlerde yüklenicilere sigorta primi tutarı dikkate alınmadan, işveren payları üzerinden ödeme yaptığı, bu yüklenicilerin firma kârlarına ilave olarak beş puanlık indirimden yararlandıkları görülüyor.

Devlet bir yandan açıkları kapatmak için vergi mükelleflerine tüm gücüyle yüklenirken, öte yandan kamu kurum ve kuruluşlarından personel çalıştırmasına dayalı ihale konusu işlerde iş alan yüklenici firmalara beş puanlık indirimleri hediye ediyor. Yani "kâr+beş puan."

Her ne kadar Sayıştay denetimlerinde bu durum tespit edildiğinde ilgililerden tahsil ettirmekteyse de, mutlaka acilen bir düzenleme yapılmalı. Zira denetim dışı yüz milyonlarca liralık bir fazla ödeme var.

Bu ne perhiz, bu ne lahana turşusu.