Devir alınan ferdi işletmenin geçmiş yıl zarar mahsubu
HAKAN ŞİRİN - Mali Müşavir
Müteşebbislerce kurulan işletmeler kimi zaman misyonunu doldurmuş olması kimi zaman ise beklenilen kârlılığı sağlayamaması sebebiyle atıl hale düşebiliyor. Atıl işletmelerce sahip olunan varlıkların devam ede gelen bir diğer şirkete aktarılması gündeme geliyor. Mevcut varlıkların vergi ve harca tabi olmaksızın devri bazı sınırlamalar ile mümkündür. Kurumlar açısından Kurumlar Vergisi Kanunu 18, 19 ve 20’nci maddeleri, bilanço esasına tabi ferdi işletmeler için ise Gelir Vergisi Kanunu 81’inci maddesi 2’nci bendi uyarınca vergisiz harçsız devri mümkündür. Devir işlemlerinde mantık, bilanço esasına göre defter tutan bir işletmenin aktif ve pasifiyle yeni bir şirkete devrolmasıdır. Devir olan işletme münfehis hale geliyor, devralan şirket ise bünyesine aldığı yeni işletme ile hayatına devam ediyor. Özü itibariyle bu işleyişte süre gelen birleşmelerde devralınan işletmelerin her türlü varlık, borç, kaynak, hak ve taahhütleri devralan geçiyor. Ama devir olan ferdi işletmeye ait geçmiş yıl zararları için bu hüküm geçerli değil. Peki külli halefiyet yolu ile devrolan işletmenin her nevi varlık, borç ve kaynakları geçiyor da geçmiş yıl zararları neden kullanılamıyor.
Evvela şuna dikkat etmek gerektir ki, hukukta en önemli unsur lafızdır. İşletilecek süreçlerin kanuni hükümlerdeki lafızlara oturup oturmadığını kontrol edilmesi gerekir. Aksi halde ciddi mağduriyetler yaşanabiliyor. Konumuza dönecek olursak, devir işleminden sonra devir alan şirket için uygulanacak hükümler 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu hükümleridir. Geçmiş yıl zararlarının hangi surette cari yıl karından mahsup edileceği ise yine bu kanunun 9’uncu maddesinde net ve detaylı olarak bahsedilmekte. Devir işlemi sonucu devralınan işletmeye ait geçmiş yıl zararlarının mahsubu konusunda ilgili kanun metninde sadece “devralınan kurumun” ifadesi kullanılmıştır. Yani devralınan bir kurum olmalı ki geçmiş yıl zararları kullanılabilsin. Devir alan şirketin karından devrolan ferdi işletmenin geçmiş yıl zarar mahsubu, kanunda engelleyici bir hüküm olduğundan değil cevaz verici bir hüküm bulunmadığından dolayı mümkün bulunmamaktadır.