Devamsız işçi rapor alırsa ne yapmalı?
Okurumuz Servet Çağlar, “Sayın üstadım, vereceğiniz bilgiden dolayı şimdiden çok teşekkür ederim. Özel bir şirkette mali müşavir olarak çalışmaktayım. Yayınlarınızı da yakından takip etmekteyim. Sorum ise şöyle olacak; şirketimizde çalışmakta olan bir işçi işverene haber vermeksizin 30.10.2012 ile 16.11.2012 tarihi itibariyle işe gelmemiştir. 30.10.2012-31.10.2012-01.11.2012-02.11.2012 tarihlerinde işe gelmediğine dair ihtarname çektik ve 3 gün süre verdik. 12.11.2012 tarihinde çekmiş olduğumuz ihtarname kendisine imza karşılığında tebliğ edildi. Biz de buna istinaden 16.11.2012 tarihinde iş akdinin devamsızlıktan dolayı feshettik. 10.07.2013 tarihinde SSK müdürlüğünden tarafımıza ilgili kişinin 12.11.2012 ile 22.11.2012 tarihi arasında istirahat raporu aldığını ve çalışılmadığına dair bildirim girişinin yapılmadığını 5 iş günü içerisinde yapılamasını aksi takdirde cezai müeyyideyle karşı karşıya kalacağımızı bize bildirdi. Bu durumda cezai müeyyideyle karşılaşmamak için nasıl bir yol izlememi gerekiyor” diyor.
Devamsızlık durumunda ne yapmalı?
Öncelikle devamsızlık konusunu açıklığa kavuşturmak gerekiyor. İş Kanunu’na göre, bazı durumlarda işveren hizmet akdini 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/II. maddesine göre bildirimsiz olarak derhal feshedebilecektir.
İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü işe gelmemesi durumunda işverene haklı nedenle fesih hakkı verilmektedir (4857 / 25/II-g).
Yargıtay bir kararında (Yargıtay 9. HD. E. 1989/10495, K. 1990/1519, T.15.02.1990), haklı bir sebep olmaksızın bir ay içinde üç işgünü işe devam etmeyen işçinin hizmet akdinin işveren tarafından bildirimsiz ve tazminatsız olarak feshedilebileceğini belirtmiştir.
Bu fıkra hükmüne istinaden hizmet akdinin bildirimsiz ve tazminatsız olarak feshedilebilmesi için işçinin işe gelmeme nedeninin işverence araştırılması ve haklı bir nedenin olmadığının anlaşılması gerekmektedir. Yoksa salt işçinin işe gelmemiş olması nedeniyle hizmet akdinin feshedilmiş olması halinde sonradan işçinin haklı bir nedeninin bulunduğunun anlaşılması durumunda ihbar ve kıdem tazminatı ödenme zorunluluğu doğabilecektir. Bu nedenle mutlaka Noterden işçinin adresine devamsızlığını sorgulayarak kabul edilebilir bir mazereti olup olmadığı konusunda savunma isteyen bir ihtarname gönderilmelidir. Bu ihtarname zarfında işçi için mutlaka devamsızlık tutanağı düzenlenmeye devam edilmelidir. İşçinin ihtarnamede belirtilen surede savunmama yapmaz veya belirtilen savunmaları geçerli kabul edilmezse iş akdi haklı nedenle tazminatsız feshedilebilir.
Yukarıda belirtilen bir aylık süre, takvim ayı olarak değil, ilk devamsızlık yapılan gün ile bir sonraki ayın aynı günü arasındaki süredir.
Hangi hallerde işe gelmemenin haklı sayılacağı ve devamsızlık hükmüne dayanılarak fesihte bulunulamayacağı konusunda kesin bir kural yoktur. İşveren, her olayda hakkaniyet ölçüsünde adil davranmak suretiyle devamsızlık mazereti olarak kabul edilebilecek hususları dikkate alması gerekir. Örneğin, bir yakınının ölümü, anne-baba-kardeş-eş veya çocuklarının hastalanması ya da doğum yapması, evlilik, trafik kazasına uğraması gibi hususlar devamsızlıkta mazeret olarak kabul edilebilecektir. Bunun haricinde genel olarak kabul edilemeyecek devamsızlıklar ise haklı nedenle feshe konu olabilecektir. Örneğin tatilini gerekçesiz uzatması, keyfi devamsızlık yapması, bir başka işyerine yardım amacıyla gitmesi gibi durumlar kabul edilemeyecektir.
Okurumuzun örneğindeki çalışan iş sözleşmesinin feshinden sonra rapor almış olup, anlaşıldığı kadarıyla geçerli bir mazereti olmamış yada savunma yapmamıştır. Bu durumda bir sorun olmayacaktır.
***
Çalışmadığının SGK’ya bildirilmesi
Normal şartlarda rapor alan işçilerle ilgili olarak çalışılmadığına dair bildirim girişlerinin 02.03.2013 öncesi alınan raporlar için size gelen yazıda belirtilen sürede yapılması gerekmektedir. Bu süre içerisinde bildirim yapılmaması halinde ise idari para cezası uygulanmaktadır.
Ancak SGK mevzuat değişikliğine gitmiş olup, 02.03.2013 tarihi itibarı ile yapılan tebliğ değişikliği sonrası, 02.03.2013 tarihinden sonra alınan raporların, kural olarak, http://www.sgk.gov.tr internet adresinde “İşveren” menüsü, “Çalışılmadığına Dair Bildirim Girişi”, “Kullanıcı Şifre Ekranı”, “Çalışılmadığına Dair Bildirim İşlemleri”, “Giriş” bölümünde yer alan bilgiler kaydedilmek suretiyle işverenler tarafından sigortalıların hak ettikleri istirahat süresinin bitim tarihinin içinde bulunduğu aya ait aylık prim hizmet belgesinin verileceği son gün mesai bitimine kadar elektronik ortamda kuruma gönderilmesi zorunluluğu devam etmektedir. Özellikle 02.03.2013 öncesi raporlar için uyarı yazısı geldiğinde mutlaka giriş yapılmalıdır. Ayrıca 10’ar günlük dilimler halinde girişler için sistem açık tutulmaktadır. Aylık prim hizmet belgesinde eksik gün nedeni olarak geçen 01 kodu ile (istirahat) bildirilen sigortalılar için bu bildirim çalışılmadığına dair bildirim yerine geçmektedir.