Devamlı mahiyetteki işyerlerinde uzlaşma uygulaması
Asgari işçilik incelemesi, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)'nın kayıtdışı istihdamla mücadelede en etkin yöntemlerinden birisidir. Özellikle devamlı işyerlerinde de asgari işçilik uygulanması henüz yeni bir kavramdır.
SGK'nın denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından devamlı mahiyetteki işyerlerinde yapılan asgari işçilik incelemesi sonucunda tespiti yapılan ve sigortalılara mal edilmeyen fark sigorta primine esas kazanç matrahı üzerinden gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte hesaplanacak sigorta primi ve buna bağlı olarak uygulanacak idari para cezalarında, konuya ilişkin raporun Kurumun ilgili birimine gönderilmesinden önce işverenle uzlaşma yapılabileceği hükme bağlanmıştır.
Müfettiş tarafından, işveren ile birlikte incelemeye ilişkin tutanağın düzenlenmesi esnasında, işverene, kanuni temsilcisine veya vekiline uzlaşma hakkının olduğu hatırlatılır ve bu durum tutanakta belirtilir.
Uzlaşmaya varılması halinde bu durum tutanakla tespit edilecektir. Uzlaşılan tutarlar kesin olup, uzlaşma konusu yapılan tutarlar hakkında işverence dava açılamaz ve hiçbir mercie şikayet ve itirazda bulunulamaz. Uzlaşılan prim ve idari para cezaları, uzlaşma tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenir. İşveren, uzlaşılan idari para cezası tutarı için ayrıca peşin ödeme indiriminden yararlandırılmaz. Uzlaşılan tutarların, bu sürede tam olarak ödenmemesi halinde uzlaşma bozulur ve uzlaşılan tutarlar kazanılmış hak teşkil etmez. Uzlaşmanın temin edilememiş veya uzlaşma
müzakeresinde uzlaşmaya varılamamış olması veya uzlaşmanın bozulması hallerinde işveren, bu konuya ilişkin daha sonra uzlaşma talep edemeyecektir.
Uzlaşma neticesinde indirim yapılması nedeniyle tahsil edilmemiş olan sigorta primlerinin daha sonra kurum veya mahkeme kararıyla sigortalılara mal edilmesi halinde, daha önce eksik tahsil olunan sigorta primleri, sigortalının çalıştığı süre ve sigorta primine esas kazancı dikkate alınarak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil olunacaktır.
Uzlaşma komisyonuna müfettişler arasından üç asıl ve üç yedek üye, rehberlik ve teftiş başkanınca seçilir. Toplantılarda komisyona kıdemli üye başkanlık eder. Grup başkanlığı bulunmayan illerde, asgari işçilik incelemeleri çalışmalarında bulunmak üzere on ve üzerinde Müfettişin görevlendirilmesi halinde, bu illerde de uzlaşma komisyonları oluşturulur. Bu durumda komisyonun ilde görev yapan müfettişler arasından görevlendirilen asıl ve yedek üyeleri rehberlik ve teftiş başkanınca belirlenerek komisyon üyelerine duyurulur.
Komisyonlar, esas itibarıyla incelemenin yapılmış olduğu ilin bağlı bulunduğu grup başkanlığında toplanırlar. Grup başkanlığı bulunmayan bir ilde, 1'inci madde gereğince oluşturulan komisyonlar sadece o ildeki uzlaşma taleplerinin sonuçlandırılması görevini yerine getirirler.
Uzlaşma talebinin işveren veya tüzel kişiler ile küçükler ve kısıtlılar için kanuni temsilcileri, vekilleri veya işverence uzlaşma konusunda noter onaylı belge ile yetkilendirilmiş temsilcisi tarafından rehberlik ve teftiş başkanlığına yapılması gerekmektedir.
Uzlaşma görüşmeleri sırasında işverenin, işverenin kanuni temsilcisinin, vekilin veya işverence uzlaşma konusunda yetkilendirilmiş temsilcinin istemesi halinde, bağlı oldukları meslek odasından bir temsilci ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Malî Müşavirlik ve Yeminli Malî Müşavirlik Kanunu'na göre kurulan meslek odasından bir meslek mensubunu bulundurabilirler. Bu kişiler uzlaşma görüşmelerinde sadece görüş açıklayabilirler, ancak görüşmeler sonucunda düzenlenecek tutanaklara imza atamazlar. Meslek mensuplarının uzlaşma tutanaklarının tanzimi sırasında işveren, işveren vekili veya kanuni temsilcisi ile birlikte bulunmalarında herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.
Uzlaşmaya başmüfettiş, müfettiş ve yetkili müfettiş yardımcıları tarafından devamlı mahiyetteki işyerlerinde yapılan asgari işçilik incelemeleri sonucunda düzenlenen asgari işçilik inceleme raporları girmektedir. Geçici işyerleri ile ilgili olarak düzenlenen asgari işçilik raporları uzlaşma kapsamı dışında tutulmuştur.
Taahhüt konusu işler ile inşaat ve benzeri işlerin devamlı işyerleri sigortalıları ile yapılıp yapılamayacağına ilişkin olarak yapılan incelemeler sırasında, taahhüt konusu işlerin devamlı işyerleri sigortalıları ile yapılamayacağına yönelik değerlendirmeler sonrasında tescili önerilen geçici işyeri dosyaları ile ilgili olarak tespit edilen asgari ya da fark işçilik tutarları da uzlaşma kapsamına alınmamıştır.
İşverenin veya işverenin kanuni temsilcisinin, işveren vekilinin, uzlaşma konusunda yetkilendirilmiş temsilcinin ve uzlaşma komisyonu üyelerinin katılımı ile yapılan toplantıda, uzlaşmanın temin edilememesi halinde, uzlaşma talebinin nelerden ibaret olduğu ve hangi hususlarda uzlaşma sağlanamadığı bilgilerini içeren ve tarafların imzalarını havi tutanak düzenlenmek suretiyle tespit edilecektir.