Devamlı işyerlerinde SGK ile uzlaşma uygulaması
Asgari işçilik incelemelerinde işverenlere uzlaşma hakkının getirilmemiş olmasından dolayı eleştirilmekteydi. İşte 08.05.2008 tarih 26870 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5754 sayılı kanunla 5510 sayılı kanunun 85'inci maddesinde bu yönde bir düzenleme yapılmıştı.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile yapılan düzenleme ile; kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından devamlı mahiyetteki işyerlerinde yapılan asgari işçilik incelemesi sonucunda tespiti yapılan ve sigortalılara maledilmeyen fark sigorta primine esas kazanç matrahı üzerinden gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte hesaplanacak sigorta primi ve buna bağlı olarak uygulanacağı belirtilmiştir.
İdari para cezalarında, konuya ilişkin raporun kurumun ilgili birimine gönderilmesinden önce işverenle uzlaşma yapılabilecektir. Uzlaşmaya varılması halinde bu durum tutanakla tespit edilir.
Uzlaşılan tutarlar kesin olup, uzlaşma konusu yapılan tutarlar hakkında işverence dava açılamaz ve hiçbir merciye şikayet ve itirazda bulunulamaz. Uzlaşılan prim ve idari para cezaları, uzlaşma tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenir. İşveren, uzlaşılan idari para cezası tutarı için ayrıca peşin ödeme indiriminden yararlandırılmaz.
Uzlaşılan tutarların, bu sürede tam olarak ödenmemesi halinde uzlaşma bozulur ve uzlaşılan
tutarlar kazanılmış hak teşkil etmez. Uzlaşmanın temin edilememiş veya uzlaşma müzakeresinde uzlaşmaya varılamamış olması veya uzlaşmanın bozulması hallerinde işveren, bu konuya ilişkin daha sonra uzlaşma talep edemeyecektir.
Uzlaşma neticesinde indirim yapılması nedeniyle tahsil edilmemiş olan sigorta primlerinin daha sonra kurum veya mahkeme kararıyla sigortalılara mal edilmesi halinde, daha önce eksik tahsil olunan sigorta primleri, sigortalının çalıştığı süre ve sigorta primine esas kazancı dikkate alınarak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil olunacaktır.
5754 sayılı kanunla 5510 sayılı kanunun 85'inci maddesinin 11'inci fıkrası ile ise "Asgarî İşçilik Tespit Komisyonu'nun çalışma usûl ve esasları, komisyonda görev alacak teknik elemanların nitelikleri, asgarî işçilik tespitinde uygulanacak yöntem, verilerin belirlenmesi, tamamlanmış veya devam etmekte olan işlerle ilgili yapılacak yerinde tespit kriterleri, uzlaşma komisyonlarının oluşumu, çalışma usul ve esasları ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer usûl ve esaslar, kurum tarafından çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenir" hükmü yer almıştır.
"Asgari İşçilik İncelemelerinde Uzlaşma Yönetmeliği" 25.04.2009 tarih 27210 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmış olup, yönetmeliğin 01.10.2008 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür.
Uzlaşmaya konu "Devamlı mahiyetteki işyerlerinde yapılan asgari işçilik incelemeleri" başmüfettiş, müfettiş ve yetkili müfettiş yardımcıları tarafından devamlı mahiyetteki işyerlerinde yapılan asgari işçilik incelemeleri sonucunda düzenlenen raporları kapsamakta olup, geçici işyerleri ile ilgili olarak düzenlenen asgari işçilik raporları uzlaşma kapsamı dışında tutulmuştur.
Taahhüt konusu işler ile inşaat ve benzeri işlerin devamlı işyerleri sigortalıları ile yapılıp yapılamayacağına ilişkin olarak yapılan incelemeler sırasında, taahhüt konusu işlerin devamlı işyerleri sigortalıları ile yapılamayacağına yönelik değerlendirmeler sonrasında tescili önerilen geçici işyeri dosyaları ile ilgili olarak tespit edilen asgari ya da fark işçilik tutarları da uzlaşma kapsamına alınmamıştır.
Taahhüt konusu işler ile inşaat ve benzeri işlerin devamlı işyeri sigortalıları ile yapılamayacağına yönelik değerlendirmeler sonrasında, kayıtdışı işçiliğin devamlı işyeri sigortalılarının kuruma bildirilmemesinden kaynaklandığının anlaşılması ve taahhüt konusu işle ilgili olarak asgari işçiliğin tespit edilmesi için devamlı işyerinin gelir getirici tüm faaliyetlerinin dikkate alınarak devamlı işyerinde asgari işçilik incelemesi yapılması gerektiğinin anlaşılması üzerine Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı'ndan alınan izin sonrasında taahhüt konusu işin yapıldığı dönemde işyerinin tüm faaliyetleri esas alınmak suretiyle yapılan asgari işçilik incelemeleri sonucunda düzenlenen raporların uzlaşmaya tabi olacağı açıktır.
Asgari işçilik incelemeleri sırasında, isimleri belirlenmesine rağmen alt kimlik bilgilerine ulaşılamaması nedeniyle priminin alınması önerildiği halde hizmet verilemeyen işçilik tahakkuklarının da (sicilsiz tahakkuklar) uzlaşma kapsamına alınmasına imkan bulunmamaktadır.