Dev turizm şirketi Thomas Cook neden battı?
178 yıllık Thomas Cook’un neden battığının yanıtı, turizmde gelişen trendlere uygun adımlar atmamış olmasına bağlı. Bireylerin “analog turizm” yerine “digital turizmi” tercih ettiği değişime ayak uyduramayan şirket iflas etmek durumunda kalmış…
178 yıllık İngiliz turizm firması Thomas Cook 28 Eylül günü gelir yetersizliğini gerekçe olarak gösterip ani olarak iflasını açıkladı. Firmanın seyahate götürdüğü 600 bin turist çeşitli ülkelerde mahsur kaldı, Türkiye’de kalanlar da oldu.
BBC’nin hazırladığı konuyla ilgili dosyada sorunun kaynağı geçmişe dayandığını gösteriyor. Cook, 2007 yılında birleşerek büyüme umuduyla My Travel şirketi ile ortak oldu. Bu evlilik şirketin 1.5 milyar sterlin zararına yol açtı.
Bunda o yıllarda “Tatilin içeriğinin” değiştiği şehir turlarına dayalı kültür turizminin öne çıkmaya başladığı Thomas Cook yönetimi tarafından algılanmamıştı. Kültür turizmi yeni bir pazarlama biçimi getirdi. İnsanlar bireysel olarak internet üzerinden bağlantı yaparak gezilerini düzenlemeye başlamışlardı. Turizm eski Bakanı Bahattin Yücel, bunu “analog yollu turizmin” yerini “digital turizme” bırakıyor diye açıklıyordu. Bu değişim ve dönüşüm Thomas Cook’un 560 ofisinin “sürekli zarar” etmesine yol açtı.
Dünyada artan turist sayısına karşın, turizm ucuzluyordu. İnsanlar tatillerini kısa kısa ve daha ucuz yapmayı tercih etmeye başladılar. Böyle olunca o yıllarda Avrupa’da kurulan Ryanair ve Easy Jet gibi “dolmuş” yapan charter türü havayollarına gün doğdu.
Bu da Thomas Cook’un zararının kabarmasına yol açtı.
Yaşanan iklim krizi ile ortaya çıkan aşırı sıcaklar, 65 yaş üstünün seyahat planlarının ertelenmesine neden oldu. Sonuç: Thomas Cook’un acentalarının sürekli olarak zararına yol açtı. Oysa, aynı dönemde Alman TUİ şirketi değişimi görerek, bir yandan kendi otellerini kurdu, bir yandan da fason anlaşmalar yaptı. Bununla da yetinmeyerek charter havayollarını oluşturdu.
2019 yılına gelindiğinde Thomas Cook, ecelin yaklaştığını görerek sermaye enjekte edecek paydaş arayışına girişti. Çinli Fusun İnt. Şirketiyle görüşme başlattı. El sıkışma noktasını gelindiğinde Fusun şirketin bilançolarına dış denetim yaptırınca, “içinin boş” olduğunu görerek, işi sonuçlandırmadan anlaşmadan vazgeçti.
Thomas Cook, son umut olarak İngiliz Hükümetine başvurdu. Aslında şirket kurtarma operasyonlarına “Sıcak “ bakan muhafazakar Hükümet, “Stratejik bir ulusal çıkar söz konusu olmadığı sürece bir kurtarma operasyonuna girişmemiz söz konusu olamaz!” diyerek şirketin isteğini geri çevirdi.
Oysa Thomas Cook 1948’de de iflas etmiş, kurtarılarak 1978’e kadar kamu kuruluşu olarak yaşamıştı. Thomas Cook, yönetimi şirket kurtarma operasyonlarında trend değişikliği olduğunu ulu-orta şirket kurtarılmadığını da böylece öğrenmiş oldu.
Şirketin ifl ası sonrası trendleri algılayamayan yöneticilerinin foyasını ortaya koyan bir gelişme de ortaya çıktı. Şirketin imza yetkilileri ile genel müdürü, son beş yılda “başarılı(!) “ çalışmaları için 15.3 milyon sterlin ikramiye almışlardı. Bunun şirket bilançosuna yansıtılması ise “Pazar araştırma harcaması” olarak muhasebeleştirilerek olmuştu…
Thomas Cook’un iflası olayı, şirket yöneticilerinin, eskiye bağlı kalarak değişen trendlere uyum sağlamamasının tipik bir örneği olarak karşımıza çıkıyor. Hem de batıran yöneticilerin kendilerinin şirketle birlikte batmadığını da gösteriyor….