Destekleme kararnamesi tarımda işsizliği artıracak

Hükümetin 2016 Tarımsal Destekleme Kararnamesi, tarımda istihdam edilen nitelikli personel için “işsizlik kararnamesine” dönüştü. Kararnamedeki düzenlemelerle binlerce ziraat mühendisi, veteriner hekim ve teknikerin işsiz kalması gündemde. 

Yıllar önce çiftçi bilgi ile buluşamıyor, ziraat mühendisleri, veteriner hekimler, ziraat teknikerleri ile çiftçi bir araya getirilemiyor, diye şikayet edilirdi. Bu sorunu çözmek için değişik modeller üzerinde çalışmalar yapıldı. 

Tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerinin özel sektöre açılması, “her köye 1 mühendis”, “Tarım Danışmanlığı” gibi projeler geliştirildi. Kısıtlı olanaklarla da olsa tarım sektörü mühendis, veteriner hekim ve ziraat teknikerleri ile buluşturuldu. Bu buluşmanın sonucunda önemli başarılar elde edildi. 

Yine yıllardan beri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın binlerce personelinin masa başında çalıştığı ve sahaya inmediği iddia edilir.

Faruk Çelik, bakanlık görevine başladıktan sonra bir çok kez bakanlık personelinin sahaya ineceğini çiftçiye yol göstereceğini, hizmet vereceğini söyledi. Bu konuda henüz somut bir adım atılmazken, tarımda çalışan nitelikli personelin, çiftçiyle buluşan mühendislerin, tarım danışmanlarının işsiz kalmasına neden olacak bazı adımlar atıldı.

Nedir o adımlar?

Birincisi tarım danışmanlarına yönelik desteklerde ciddi bir daralmaya gidilerek danışmanlık yapılamaz hale getirildi. 5 Mayıs 2016 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan 2016 Tarımsal Desteklemeler Kararnamesi ile tarım danışmanlığına verilen destek düşürüldü, danışman istihdam oranı azaltıldı.

Tarımsal Yayım ve Danışmanlık Hizmeti 2006 yılında özelleştirildi. Devlet destekli tarım danışmanlığı modeline geçildi. Bu model kapsamında yeni bir yapılanmaya gidildi. Tarım danışmanlığı hizmeti verecek özel şirketler kuruldu. Ziraat odaları, üretici birliklerinin tarım danışmanı istihdam etmeleri desteklendi. Serbest olarak çalışacak tarım danışmanlarına yine devlet desteği sağlandı.

Mevcut uygulamada, ziraat odaları, birlikler, hizmet verdikleri çiftçi sayısı, yapılan tarım ve hayvancılığın niteliğine göre 8 danışmana kadar istihdam edebiliyorlardı. Devlet her danışman için yıllık 36 bin lira destek veriyordu. Bu kapsamda 170 ziraat odasında binden fazla tarım danışmanı istihdam ediliyor. Tarım danışmanlığı şirketlerinde ise bin 500 civarında danışman görev yapıyor. Ayrıca bağımsız, serbest çalışan danışmanlar var. Devletin ödediği destekle, tarım danışmanları aylık ortalama bin 500 ile 2 bin lira maaş alıyor.

Tarım danışmanları, bitkisel üretimde çiftçilere gübre, ilaç başta olmak üzere girdilerin bilinçli kullanımı, verimliliğin artırılması gibi bir çok konuda yönlendiriyor, bilgilendiriyor.  Hayvancılıkta hayvan sağlığından doğru beslemeye, doğumdan pazarlamaya kadar birçok konuda destek oluyor.

Tarım danışmanlığına son veriliyor

Yeni kararnamede yapılan düzenleme ile tarım danışmanlarının istihdamı ziraat odaları ve üretici birlikleri ile sınırlandırıldı. Oda ve birliklerin 8 danışman istihdam hakkı 2'ye indirildi. Ayrıca danışman başına 36 bin lira olan devlet desteği 20 bin liraya düşürüldü. Danışmanlık şirketleri ve bireysel danışmanlık yapanlar destekleme kapsamından çıkarıldı. Bu yeni uygulama ile bir tarım danışmanının aylık net geliri en iyi koşullarda bin lira olacak. Bu ücretle danışmanın görev yapması olanaksız. Kaldı ki ziraat odaları ve birlikler de bu destekle bu hizmetin verilemeyeceğini söylüyor.

Son 10 yılda tarım danışmanı olmak umudu ile eğitim alan ve danışmanlık sertifikası olan yaklaşık 15 bin kişi var. Bunlardan 2 bin 600'ü çalışıyor. Yapılan yeni düzenleme, çalışan 2 bin 600 tarım danışmanının işsiz kalmasına neden olacak. Ayrıca danışman olma umudu ile sertifika alan ve sınava girip kazananların umudu da bitecek.

Teknik elemanlar işsiz kalacak

Destekleme Kararnamesi ile tarımda nitelikli personelin işsiz kalmasına neden olacak bir başka düzenleme ise, toprak analiz desteğinin kaldırılmasıdır. Bugüne kadar çiftçiler, gübre ve mazot desteği almak için toprak analizi yapmak zorundaydı. Ayrıca toprak analizi için de çiftçiye dekar başına 2.5 lira destek veriliyordu. Bu destek ve analiz zorunluluğu kaldırıldı. Analiz hizmeti veren 300'den fazla laboratuar var. Bu laboratuarların iş yükü azalacağı için teknik personelin bir bölümü işten çıkarılacak. Yetişmiş, nitelikli personel işsiz kalacak.                        

Kararnamedeki bir başka önemli düzenleme de birliklerle ilgili. Özellikle damızlık sığır, koyun ve keçi ile diğer birliklerin çiftçiye verdikleri hizmet karşılığında üreticilerden alacaklarını devletin verdiği desteklerden tahsil ediyordu. Desteklerin üreticiye doğrudan ödenmesine karar verildi. 

Kararname ile hayvancılık desteklerinden yüzde 2 ile yüzde 3 oranında kesinti yapılarak il birliklerine ödenmesine karar verildi. Bu uygulama ile birliklerin gelirinde ciddi bir düşüş olacak. Bunun faturası da birlik çalışanlarına kesiliyor. Ülke genelinde sadece damızlık sığır yetiştirici birliklerinde çalışan 2 bini aşkın çalışan var. Bazı birlikler eleman çıkarmaya başladı.

Özetle, 2016 Tarımsal Destekleme Kararnamesi ile tarımda çok sayıda nitelikli personel işsiz kalacak. Kaybeden sadece işsiz kalacak personel değil, çiftçilerin,tarım sektörünün ve ülkenin kaybı daha büyük olacak.