Dershanecilik altın yıllarını 2002’den itibaren yaşadı
Dershane sorununu tartışırken işin boyutu, gelişme yönü ve ortaya çıkan son eğilimlere bakmakta da yarar var. Dershanecilik sektörüne ilişkin rakamlara baktığımızda şöyle bir manzara ortaya çıkıyor:
• Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Kurumları Genel Müdürlüğü’nün 30 Ekim 2013 tarihli en son verilerine göre Türkiye’de halen 3 bin 669 dershane faaliyet gösteriyor. Faaliyetteki özel etüd eğitim merkezi sayısı 786. Özel okul sayısı ise 5 bin 328 ile dershanelerin oldukça üzerinde.
• Türkiye’de dershane sayısının, şimdi dershaneleri yasaklamayı gündemine alan mevcut hükümet döneminde patlama yapmış olması dikkat çekici bir çelişki. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yaygın eğitim kurumu verilerine göre 2001-2002 öğrenim yılında Türkiye’de 2 bin 122 dershane bulunuyordu. 2002’den itibaren hızlı bir artış yaşandı. Sonraki 6 yılda dershane sayısı ikiye katlanarak 2007-2008 öğrenim yılında 4 bin 262’ye ulaştı.
• 2007-8 öğrenim yılından sonra dershane sayısında bir gerileme gözlenmeye başladı. 2007-2008 öğrenim yılındaki zirveye göre 5 yılda dershane sayısı, şu anda yüzde 12 azalmış durumda. Ancak bu rakam hala 2001-2 öğrenim yılındaki düzeyin yüzde 73 üzerinde.
• TÜİK verilerine göre son yıllarda gözlenen düşüş, esas olarak SBS hazırlık dershanelerinden kaynaklanıyor. SBS hazırlık dershanelerine giden öğrenci sayısı 2008-2009 öğrenim yılında yaklaşık 553 bin iken, iki yılda yüzde 10 dolayında gerileyerek 497 bine indi. Buna karşın aynı sürede üniversite hazırlık dershanelerine giden öğrenci sıyısı, yüzde 16 artarak 613 binden 710 bine çıktı. Üniversite kontenjanlarındaki artışa rağmen üniversite hazırlık kurslarına giden öğrenci sayısının artmaya devam etmesi dikkat çekici.
• TÜİK verilerine göre dershaneye giden öğrenci sayısı 2011’de 1 milyon 219 bini aştı. 2011 itibariyle 3 bin 961 özel dershanede 50 bin 163 öğretmen 44 bin 740 derslikte eğitim veriyordu.
• Bu verilere baktığımızda derslik başına düşen öğrenci sayısı ve öğretmen başına düşen öğrenci sayısı bakımından dershanelerin ortalaması, okulların ortalamasından çok iyi değil, hatta biraz gerisinde. Ancak okullar için bazı illerde ve bazı semtlerde sınıf ve öğretmen başına düşen öğrenci sayılarının ortalamanın çok çok üzerine çıktığınıda biliyoruz.Dershanelerde ortalamalardan bu ölçüde sapma gözlenmiyor.
• Dershane ve öğretmen sayılarına baktığımazda dershanelerin sağladığı istihdam sayısının 70-80 bin olduğunu söyleyebiliriz.
• Dershanelerin tamanına yakını, iş merkezi veya apartman olarak inşa edilmiş binalarda faaliyet gösteriyor. Bu durum gözönüne alındığında dershanelerin özel okullara dönüşmesi için teşvikler verilmesi planının gerçekçi olmadığı rahatlıkla söylenebilir. Eğer eğitim için gerekli labratuvar, spor tesisi vb donanımdan büyük tavizler verilmeyecekse, ne kadar teşvik verilirse verilsin özel okula dönüşecek dershane sayısı devede kulak kalacaktır. Eğer eğitim için gerekli donanımlardan taviz verilecekse, bu da orada eğitim görecek öğrencileri cezalandırmak olacaktır.
• TÜİK’in enflasyon ağırlıkları ve milli gelir hesaplarındaki hanehalkı eğitim harcamalarını esas alarak yaptığımız hesaplamaya göre, 2012’de ailelerin dershaneler için yaptıkları harcama toplamı, yüzde 2.5 artarak 4.46 milyar lirayı buldu. Artışın genel enflasyonun altında kalması dikkat çekiyor.
• Ailelerin SBS hazırlık dershaneleri için yaptığı harcama 2011’e göre yüzde 8.8 azalırken, üniversite hazırlık dershaneleri için harcama yüzde 11 artmış.
• Veriler eğitimde en hızlı ticarileşmenin, hükümetin yeni planı ile geliştirmeye çalıştığı özel okullar alanında zaten yaşanmakta olduğunu da gösteriyor. 2012’de ailelerin dershane harcaması yüzde 2.5 artarken, özel okul için harcama yüzde 43, anaokulları için harcama ise yüzde 69 artmış.
