Depremi esnaf yaşamaya başladı
İster kriz diye adlandırın, ister moral bozmamak için başka sözcüklerle tanımlayın, Türkiye ekonomisi, tarihinin en sıkıntılı dönemlerinden birini yaşamaya doğru sürükleniyor. Üstelik bu daha önce yaşadıklarımızdan çok farklı yaşanacak. Önceki krizler kamunun açıkları-borçlarının, bankacılık sisteminin açıkları üzerine patlak vermişti.
Bugün ise şirketler dünyasını saran bir borç sorunu ile karşı karşıyayız. İzlenen ekonomi politikaları, şirketler dünyasını aşırı borçlanmayla zehirlemiş durumda.
Bugünkü krize çözümler üretmek eskisinden çok daha zor olacak. Çünkü kamu ve bankacılıktan kaynaklanan krizlere göre çok daha yaygın, karmaşık, içiçe geçmiş sorunlar yumağı ile karşı karşıyayız. Bu yüzden kriz eskisinden uzun sürebilecek, tahribatı daha yaygın ve uzun süreli olabilecek.
Krizin bu karekteri nedeniyle şirketler alemindeki gelişmeler, süreçte birinci derecede izlenmesi gereken alan haline geldi.
Bankacılık tarafında kredi hacmi ve batık kredi oranlarına ilişkin veriler daha hararetle izlenecek. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) derlediği kurulan ve kapanan şirket verileri de bu süreçte, tarihinde olmadığı kadar fazla ilgi görmeye başlayacak.
En son TOBB verilerini bu gözle incelediğimizde sarsıntının, kurulan/kapanan şirket verilerine yansımaya başladığını görüyoruz. Rakamlar, olası depremi gerçek kişi ticaret işetmelerinin yılın 3. çeyreğinde sert bir şekilde yaşamaya başladığına işaret ediyor.
Yaşadığımız süreçte ekonomik konjonktür kısa vadeler içinde değiştiği için üçer aylık dönemlerin verilerini birbiriyle karşılaştırarak gidişatı değerlendirmek daha uygun.
Şirketler alemindeki canlılığın düzeyini, kapanan şirketlerin kurulan şirketlere oranı oldukça iyi yansıtır.
Yılın 2. çeyreğinde kurulan her 100 yeni şirkete karşılık 9 şirket kapanmışken, 3. çeyrekte bu sayı 17’ye yaklaşmış. Hızlı artışa rağmen bu rakam eski dönemlere yakın bir düzeyde. Kapanan şirket oranının en yüksek olduğu sektörler enerji ve tarım.
Ancak esas olarak esnaf kesimini yansıtan gerçek kişi ticaret işletmelerinde 2. çeyrekte yeni kurulan her 100 şirkete karşılık 35 şirket kapanırken, bu sayı 3. çeyrekte 84’e fırlıyor. Daha önceleri 40-50 arasında olan bu rakam, eskiye göre de çok yüksek bir noktaya çıkmış.
Madencilik, ticaret, ulaştırma, sağlık ve sosyal hizmetlerde 3. çeyrekte kurulandan daha fazla şahıs şirketi kapanmış.
Daha başlangıç evresinde bile küçük şirketlerin hayatiyetinin bu kadar sarsılmış olması, gelecek için hiç de iyi bir haber değil.
