Deprem gündemde kalmalı
Siyasetteki son krizin çözülmesi ile Türkiye, tekrar normal gündemine; depreme, deprem yaralarının sarılmasına dönmeye çalışıyor. İyi de oluyor. Çünkü yaşanan deprem felaketi sonrasında kentler yeniden kurulacak, ekonomik aktiviteler yeniden hayat bulacak, yaralar sarılacak.
Deprem doğal olarak bölgedeki illerde ekonomik dengeyi bozdu. Üretim kesintiye uğradığı gibi, alım gücü de düştü, pazar daraldı, göç ile istihdam sorunu ortaya çıktı. Kimi depremzede iller için neredeyse sıfırdan başlayarak yürütülecek bu sürecin kesintiye uğramadan, en hızlı şekilde sonuçlandırılması hiç de kolay olmayacak.
Geçtiğimiz Cuma günü siyasi arenada şok yaşanırken İstanbul’da Rifat Hisarcıklıoğlu başkanlığında 12 sanayi odası bir araya geldi. Depremden etkilenen 11 ilin ekonomilerinin yeniden canlandırılması ve normalleşmesi sürecine katkı sağlamak için neler yapılabileceği masaya yatırıldı.
Sanayi odalarının toplantısı sonrasında ortaya çıkan öneriler ve tedbirler aslında sorunları, sorunların büyüklüğünü ve çözümü için topyekün hareket etmek gerektiğini de ortaya koydu. Yaraların sarılması bakımından yeni yeni önlemler üretilmesi, sorunların gündemde tutulması, çözüme katkı sağlayanların desteklenmesi de çok önemli.
Bu bakımdan TOBB ve sanayi odalarının gösterdiği çaba sonrasında ortaya çıkan formülleri hatırlatmakta fayda var.
Sanayi odaları toplantısından çıkan ilk önlem “Tedarikçim Deprem Bölgesinden’’ kampanyası oldu. Bu önlem ile özellikle büyük ölçekli şirketlerin, hammadde ve yarı mamul tedariklerini deprem bölgesindeki firmalardan karşılamaları sağlanacak.
Bu amaçla TOBB Sanayi Veritabanından bölgedeki üreticilerle eşleştirmeler yapılacak. Kampanya ile üretimi süren firmaların ayakta kalması, yitirdikleri pazarın yerine konulması, bölgedeki ticaretin yeniden canlanması hedefleniyor. TOBB ve sanayi odaları, tüm oda ve borsalar ile 65 Sektör Meclisi üyelerinin ‘tedarik kampanyasına destek vermesini istiyor.
Bölgenin aynı zamanda bir tarım bölgesi olmasından hareketle kurgulanan ikinci önlem kapsamında ulusal çapta faaliyet gösteren gıda perakendecilerinin tarım ve gıda ürünleri ile hammadde alımlarını deprem bölgesindeki üreticilerden sağlamaları isteniyor. Bu önlemin de ülkedeki tüm işyerlerini kapsayacak şekilde bir kampanyaya dönüştürülerek etkili olması hedefleniyor.
Deprem bölgesinde üretim yapıp pazarını kaybeden firmalara pozitif ayrım sağlamak üzere kurgulanan üçüncü önlem deprem bölgesindeki firmalardan tüketiciye ulaştırılacak ürünler için e-ticaretten komisyon alınmaması. Bu önlemin daha da geliştirilmesi için internet üzerinden yapılacak satışlarda kargo masraflarının düşürülmesi de var. Bunun için de kargo şirketleri ile görüşülerek destek istenecek.
Üretimini sürdüremeyen firmaların tekrar üretime geçebilmeleri de ayrı bir konu. Hasar gören üretim tesislerinin tekrar faaliyete geçebilmesi için oda ve borsalar üzerinden teknik destek sağlanması planlanıyor. Bunun için de ayrı bir seferberlik hazırlığı yapılıyor.
Normalleşme sürecinde çalışanların durumu var. Bölge göç veriyor, istihdam kaybediyor. Çalışan olmadan üretim olmayacağına göre çalışanlar açısından cazibeyi artıracak, geri dönüşü teşvik edecek önlemlere ihtiyaç var. Bu çerçevede 2023 yılı boyunca çalışanlardan kesilen gelir vergisi ve sigorta priminin çalışanlara iade edilmesi, böylece söz konusu kesintilerin çalışanlara ilave gelir olarak yansıtılması öneriliyor. Yeterliliği tartışmalı bu önlemin kamu tarafından devreye sokulması gerekiyor.
TOBB bünyesindeki sanayi odalarının bu çabalarının ulusal kampanyalara dönüştürülmesi, mümkün olan en geniş katılımla bölge ekonomisine destek sağlanması gerekiyor. Çünkü depremden zarar görenler arasında çiftçiden esnafa, nakliyeciden denizciye kadar çok geniş kesimler var. Bu nedenle zamanla karşılaşılacak sorunlara göre; sektörel bazda ve hatta mikro düzeyde yeni önlemler alınması da gerekebilecek.
O nedenle seçime rağmen deprem ilk gündem maddesi olarak kalmalı, gözden kaçırılmamalı, unutulmamalı.