Deprem bölgesine yapılan bağış ve yardımlar
Deprem sabahı büyük şaşkınlıkla uyandım. On ili etkileyen büyük bir deprem olmuştu. O bölgeyi iyi bilirim. Çalışkan, üretken, güzel insanların bölgesi. Şaşkınlık, acı, üzüntü, dostlar, orada yaşayan canlar. Ne yapabilirdim. İlk aklıma gelen deprem bölgesine para yardımı yapmak oldu. Bir sonraki gün işin büyüklüğü daha da anlaşıldı. Bölgenin paradan çok yaşamlarını sürdürecekleri şeylere ihtiyacı vardı.
Karınca kararınca bir şeyler temin etmeye, organizasyonlara destek olmaya çalıştım. Herkesin bir karşılık beklemeden yardım yaptığına inanmıyorum. Sosyal medyaya yansıyan yabancı bir kurtarma ekibinin sözü; “Türkler çıldırmış olmalıydı. Deprem bölgesine yardım götüren yüzlerce tır son sürat bölgeye gidiyordu.” Bir karşılık beklenmese de bu bağış ve yardımlar vergi kanunları açısından da destekleniyor kuşkusuz. Bağış ve yardımlar, kanunlarda belirtilmiş kurum ve kuruluşlara, makbuz karşılığı ve karşılıksız yapılmak koşuluyla vergi matrahından indirilebilmektedir.
Bu kapsamdaki bağış ve yardımlardan bazıları tamamen matrahtan indirim konusu yapılabilirken bazıları mükelleflerce beyan edilen gelirin/ kurum kazancının %5’ini (gelir vergisine münhasır olmak üzere kalkınmada öncelikli yörelere münhasır %10) aşmayan kısmı matrahtan indirim konusu yapılabilmektedir. Matrahtan yapılacak indirim, sadece bağış ve yardımın yapıldığı dönem gelir ve kurum kazancından indirilebilecek olup, takip eden dönemlere devredilmesi mümkün değildir.
Konumuz itibariyle, Cumhurbaşkanınca başlatılan bağış ve yardım kampanyalarına yapılan ayni ve nakdi bağışlar, 3/2/2021 tarihli ve 3483 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı gereğince Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) Başkanlığı koordinasyonundaki yardım kampanyalarına yapılan ayni ve nakdi bağışlar, Türkiye Kızılay Derneğine yapılan sadece nakdi bağış ve yardımların tamamı vergi matrahından indirim konusu yapılabilecektir. Kızılay’a yapılacak ayni bağış ve yardımlar ise beyan edilecek gelirin/kurum kazancının %5’ini aşmamak üzere matrahtan indirim konusu yapılabilecektir.
Gelir vergisi mükellefleri açısından indirim yapılabilecek tutarın hesaplanmasında, yıllık beyannamede yer alan indirimler ve geçmiş yıl zararları düşülmeden önceki tutar esas alınacaktır. Kurumlar vergisi mükellefleri açısından, indirilebilecek bağış ve yardım tutarının tespitinde esas alınacak kurum kazancı, zarar mahsubu ile iştirak kazançları istisnası düşüldükten sonra, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki tutardır.
Diğer taraftan % 5’lik sınıra tabi olanlarla (bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunanlar hariç) yukarıda belirtilen Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca AFAD ile AFAD’ın yönlendirdiği kamu kurum ve kuruluşlarına yapılacak ayni bağış ve yardımlarda, KDV hesaplanmayacak ve bağışa konu mallara ilişkin yüklenilen KDV’ler de mükellefler tarafından indirim konusu yapılabilecektir. Kamuya yararlı dernekler ile Cumhurbaşkanı tarafından vergi muafiyeti tanınan vakıflar dışında kalan dernek ve vakıflara yapılan bağış ve yardımların indirim konusu yapılması mümkün değildir.
Dernekler Kanunu uyarınca kamu yararına çalışan dernekler Cumhurbaşkanı Kararıyla tespit edilir. Bir derneğin kamu yararına çalışan derneklerden sayılabilmesi için, en az bir yıldan beri faaliyette bulunması ve derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek üzere giriştiği faaliyetlerin topluma yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olması şarttır.
Gelir İdaresi Başkanlığının, bu yazıyı hazırlarken benim de yararlandığım, “Vergi Mevzuatı Yönünden Bağış ve Yardımlar Rehberi” oldukça faydalı, özet ve yol gösterici bir çalışma olmuş. Rehbere www.gib.com.tr adresinden ulaşmak mümkün. Dua edelim ki, böylesi felaketleri bir kez daha yaşamayalım. Ama daha çok dua edelim ki, doğal afetlere karşı gerekli tedbirleri samimiyetle alacak bir kararlılığa ulaşalım.