Dengeli ekonomi
Bir yandan Merkez Bankası haziran ayına ilişkin enflasyona dair açıklamalarını basın ile paylaşırken, diğer taraftan Resmi Gazete’de daha önce yürürlüğe gireceği bilinen Varlık Barışı’na dair beklenen detaylar açıklandı. Resmi Gazete'de yer alan vergi ve diğer bazı alacakların yeniden yapılandırılması ile bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin kanun genel tebliğine göre, yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarını, 30 Kasım'a kadar Türkiye'deki banka veya aracı kurumlara bildiren gerçek ve tüzel kişiler, söz konusu varlıkları serbestçe tasarruf edebilecekler. Gerçek ve tüzel kişilerce, yurt dışında bulunan söz konusu varlıklar, 18 Mayıs'tan 30 Kasım'a kadar, bankalara veya aracı kurumlara bildirilebilecek. Bu varlıklara ilişkin olarak vergi dairelerine herhangi bir beyanda bulunulması da gerekmiyor. Yurt dışında bulunan ancak kapsama girmeyen taşınmazlar da 30 Kasım'a kadar kapsamdaki varlıklara dönüştürülmek suretiyle Türkiye'ye getirilebilecek. Bildirilen varlıklar nedeniyle hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacak olması elbette bu uygulamanın cazip tarafını oluşturuyor.
Seçimin geride kalması ile bir yandan verilen sözler yerine getirilmeye başlanılırken, diğer taraftan piyasaların nasıl bir yöne doğru hareket edeceği merakla bekleniliyor. Merkez Bankası ilk altı aya ilişkin enflasyon verilerine dair açıklamada bulundu. Haziran ayında zirve yapan enflasyon için maliyet unsurlarının yanında, talep yönlü etkilere de dikkat çeken Merkez Bankası, enflasyondaki artışın alt gruplar geneline yayıldığını belirtti. Açıklamaya göre, tüketici fiyatları yüzde 2.61 oranında artmış ve yıllık enflasyon 3.24 puan yükselerek yüzde 15.39 olarak gerçekleşmiş durumda. Enflasyondaki yükselişte en yüksek rolü sebze ürünlerinin oynadığı, döviz kurundaki artış ile başta beyaz eşya ve otomobil olmak üzere dayanıklı tüketim mallarında da yüksek oranlı fiyat artışları kaydedildiği ve Türk Lirasındaki değer kaybının hizmet gruplarını da olumsuz etkilediği yine notlar arasında. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, temel mal, hizmet ve enerji gruplarının katkısının sırasıyla 1.81, 0.71, 0.44 ve 0.23 puan arttığı gözlenmiş. Haziran ayında hizmet grubu fiyatları yüzde 1.85 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 1.44 puan artarak yüzde 10.96 olarak gerçekleşmiş durumda. Özellikle haberleşme grubunda, internet ücretine bağlı olarak fiyatlar belirgin bir oranda artarken, ulaştırma hizmetleri grubundaki artışa, iç ve dış turizmdeki canlı görünüme bağlı olarak yükselen kara ve havayolu ile yolcu taşımacılığı fiyatlarının neden olduğu da açıklamalar arasında yer almakta.
Temel mal grubu yıllık enflasyonu Haziran ayında 2.57 puan yükselerek yüzde 18.55’e ulaşırken, bu artışta en büyük rolü beyaz eşya ve otomobilin oynadığını söyleyebiliriz. Türk lirasındaki değer kaybı sonrası ithal içeriği yüksek olan ürünlerdeki fiyat artışı temel mallar grubu enflasyonunun bir hayli yüksek çıkmasına sebep olmuş durumda. Enerji fiyatları Haziran ayında yüzde 1.01 oranında artış gösterirken, genel anlamda enerji grubu yıllık enflasyonu geçen yılın aynı dönemindeki düşük bazın da etkisiyle 1.82 puan yükselerek yüzde 16.99’a ulaşmış durumda. Çarpıcı oranda artan bazı ürünlere de göz atmakta yarar var. Örneğin patates %63.34, kuru soğan % 82.53, sebze %28.26 ile bir hayli öne çıkan oranlar olmuş durumda.
Merkez Bankası’nın bu verileri, senenin ikinci dönemini oluşturan önümüzdeki 6 ayın çok da kolay geçmeyeceğini işaret etmekte. Özellikle Türk Lirası’nda istikrarın sağlanması ithal ürünlerin maliyetlerini önemli ölçüde etkilemeyi sürdüreceğinden; başta enerji olmak üzere pek çok ürünün girdisinin ithalata dayalı olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda, yine yüksek enflasyonun devam etmesine yol açacaktır. Önümüzdeki dönemde en büyük avantajımız, turizm dönemi ile ülkemize girecek, yüksek olmasını temenni ettiğimiz döviz girdisi olacaktır. Öte yandan yazının başında da sözünü ettiğim Öte yandan yazının başında da sözünü ettiğim Varlık Barışı ile ülkemize gelecek nakdin de piyasada rahatlatıcı bir etki yaratması beklentiler arasında.
Ekonomi denilen şey aslında enteresan bir terazi olarak da nitelendirilebilir. Tüm güçlerin dengeli olması gerekir ki piyasa doğru ve sağlıklı işleyebilsin. Siyasi istikrardan, para birimindeki değere, enflasyon oranından faiz oranlarına, vergi politikasından ithalat ihracat balansına, her bir kriterin dengeli seyretmesi şart. Sağlıklı ve dengeli yaşam insanlar için söylenir hep, ama bir o kadar da ülke ekonomileri için olduğunu kabul etmek gerekiyor.