Demirel'in Kosigin'le pazarlığı ve Jiinıvosky’in sınır dışı edilmesi...

Gazeteci dostum Hulusi Turgut'un Hürriyet gazetesinde yayımlanan "Süleyman Demirel'in çok gizli dış politika arşivi" yazısını okurken 1980'lerde yasaklıyken Damirel, Ecevit ve Muhsin Batur'la yaptığım "Türkiye'deki Amerika röportajları" sırasında Demirel'in anlattığı bir olayı hatırladım.

Demirel, Keban Barajı için kredi aldıktan sonra ağır sanayi yatırımları için Amerika'dan kredi talebinde bulunmuş. Amerikalılardan, "Siz tarım ülkesisiniz, ağır sanayi yatırımlarınıza kredi vermeyiz" yanıtını alınca, "Başkasından alsak sorun olmaz değil mi?" diye soran Demirel, bu kez de "Siz bilirsiniz..." karşılığını almış.

Ve Demirel, Sovyetlerden "Ağır Sanayi" destekleri için Kosigin'le görüşmüş. İskenderun Demir Çelik, Seydişehir, Aliağa rafinerisi gibi yatırımlar için anlaşmışlar. Demirel, bu görüşmeler sırasında Kosigin'den bir talepte bulunmuş, "Ülkemize göndereceğiniz teknisyenler burada komünizm propagandası yapmayacaklar. Yapan olursa sınır dışı ederiz" demiş.

Gerçekten de Demirel'in bu talebine Türkiye'ye gelen teknisyenler uymuşlar. Yalnız Aliağa'da tercüman olarak görev alan bu dönemin Rus milliyetçi siyasetçisi Jirinovski, bu kurala uymayıp "Komünizm propagandası" yapan tek görevli olarak sınır dışı edilmiş.

Ben Demirel'le bu konuyu konuşurken bir başka konuyu da ele almıştım. "1960 darbesi öncesinde Menderes'in Sovyetler'e yakınlaşıp, Şahap Kocatopçu'yu yatırım desteği için Moskova'ya göndermesinin 1960 ihtilalinde etkisi olduğu iddia edilir. Sizin de 1971'de askeri darbeye maruz kalmanız, Sovyetlerden aldığınız ağır sanayi desteklerinden kaynaklanmış olabilir mi? Çünkü o yıllarda hükümetiniz üst üste yüzde 10'un altında yıllık enflasyon, yüzde 7-8 yıllık büyüme gerçekleştiriyordu. Böyle bir durumda bana göre darbenin gerekçesi söz konusu değildi" dediğimde, Demirel, o dönemde "Olabilir" demişti. Ama, tekrar iktidara geldiği dönemde, bu konu bir sohbetimizde yeniden açıldığında, bu kez "Böyle olduğunu düşünmüyorum" yanıtını almıştım.

Bu konuda bir başka söyleyebileceğim, o dönemde Sovyet teknolojisiyle kurulan üretim tesislerinin, hantal ve döneminin gerisinde teknolojik özelliklere sahip olmalarıydı.

Onun için hep Demirel'in "Ağır sanayi yatırımlarına Batılılar destek verselerdi, ülkemiz ağır sanayi daha iyi mi gelişirdi" diye düşünmekten kendimi alamadım...