Deli dana ve scrapie hastalığı tazminat kapsamına alındı

Türkiye, bir kez daha ithal canlı hayvan ve kırmızı et nedeniyle hastalıklar riski ile karşı karşıya. Polonya’dan 2011 ve 2012 yıllarında ithal edilen kırmızı ette deli dana hasatlığı, Romanya’dan ithal edilen koyunlarda ise scrapie hastalığı görüldüğü iddia ediliyor.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, bu iddiaları yalanlarken, “Hayvan Hastalıkları Yönetmeliği” nde çok önemli değişiklikler yaparak sığırlarda görülen deli dana hastalığını ve koyunlarda görülen scrapie hastalığını tazminat kapsamına alması hastalıklarla ilgili kuşkuları artırdı.
Bakanlığın hazırladığı ve 25 Mayıs 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan “Hayvan Hastalıklarında Tazminat Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile deli dana hastalığı ve scrapie hastalığı tazminat ödenecek hastalıklar kapsamına alındı. Bu hastalıkların laboratuar testleri ile tespiti halinde hayvanlar itlaf edilerek bedeli sahibine tazminat olarak ödenecek.

Yönetmelik 5 yılda 3 kez değiştirildi

Hayvan Hastalıkları Yönetmeliği, 6 Mart 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmeliğin amacı hangi hastalıklara tazminat ödeneceğini, ödeme yeri ve zamanının belirlenmesi. Söz konusu yönetmeliğin 5. maddesinde tazminat verilecek hastalıklar şöyle sıralanıyor: Ruam, sığır tüberkülozu, sığır brusellozu, koyun ve keçi brusellozu, sığır vebası, Afrika at vebası, kuş gribi, kuduz ve şap hastalıkları.

Yönetmelikte 15 Ocak 2014’te yapılan değişiklikle halk arasında “Afrika hastalığı” olarak bilinen “sığırların nodüler ekzantemi” hastalığı da tazminat kapsamına alındı. Bir yıl sonra 4 Şubat 2015’te Resmi Gazete’de yayınlanan değişiklikle tazminat ödemesinin oranı ile ilgili değişiklik yapıldı. Yapılan son değişiklik ise, 25 Mayıs 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandı. Bu değişiklikle, tazminat ödenecek hastalıklar kapsamı genişletildi. Sığırların süngerimsi beyin yani deli dana hastalığı ve scrapie hastalığı ilk kez tazminat kapsamına alındı.

Deli dana hastalığı ve scrapie hastalığı ile ilgili olarak yönetmeliğe ayrıca şu hükümler eklendi:
“Sığırların süngerimsi beyin (BSE) hastalığına yakalandığı laboratuar muayenesi ile tespit edildikten sonra, Nakledilebilir Süngerimsi Beyin Hastalıklarına Karşı Korunma ve Mücadele Yönetmeliği kapsamında öldürülen sığırların takdir edilecek kıymetlerinin tamamı, Scrapie hastalığında, hastalığa yakalandığı laboratuvar muayenesi ile tespit edildikten sonra, Nakledilebilir Süngerimsi Beyin Hastalıklarına Karşı Korunma ve Mücadele Yönetmeliği kapsamında öldürülen küçükbaş hayvanların takdir edilecek kıymetlerinin tamamı tazminat olarak ödenir.”

Resmi laboratuvar tespiti şart

Tazminat ödemesi için hastalıklardan sığır brusellozu, koyun ve keçi brusellozu, kuduz, sığırların nodüler ekzantemi, scrapie ve BSE hastalıklarının resmi laboratuvarlarca tespiti, diğer hastalıkların ise resmi veteriner hekim, yetkilendirilmiş veteriner hekim ya da resmi laboratuarlarca tespiti tazminat ödemesi için şart olarak kabul ediliyor. Hastalıkların teşhisi için alınan numuneler resmi veteriner hekim tarafından alınması ve resmi yazı ile laboratuarlara gönderilmesi gerekiyor.

Hayvansal ürünler ve yemler de tazminat kapsamında

Yönetmeliğe göre, ruam, sığır vebası, at vebası, kuş gribi, scrapie, BSE hastalıkları nedeniyle imha edilen hayvansal ürünlerin, yem, madde ve malzemelerin bedelleri ile imha, nakliye ve dezenfeksiyon masrafl arının tamamı devletçe ödeniyor. Yönetmeliğe eklenen yeni madde ile tazminat verilecek hastalıklar nedeniyle ölen, öldürülen veya kestirilen hayvanların Tarım Sigortaları Havuzu tarafından hasarı ödenmiş ise ayrıca tazminat ödemesi yapılmayacağı ifade ediliyor.

Polonya’dan hastalıklı et, Romanya’dan koyun ithalatı 

Cumhuriyet Gazetesi’nde 26 Mayıs 2018’de yayınlanan habere göre, Türkiye’nin 2011-2012 yıllarında Polonya’dan ithal ettiği sığır etinde “deli dana” hastalığına rastlandığı iddia edildi. Habere göre, Türkiye’de önde gelen et şirketleri ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na bağlı Et ve Süt Kurumu, 2011-2012 yıllarında Polonya’dan et ithal etti. Polonyalı yetkililerin yaptığı incelemelerde BSE olarak bilinen deli dana hastalığına rastladı. Bunun üzerine soruşturma başlatan Polonya makamları, hastalık şüphesi taşıyan etlerin ihraç edilmesine göz yuman kendi görevlileri ve özel şirketlerini soruşturmaya dahil etti. Et ihraç ettiği ülkelerle temasa geçen Polonya, Adalet Bakanlığı aracılığıyla Türkiye’ye adli yardımlaşma talebinde bulundu.

Bakanlık açıklaması

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yaptığı yazılı açıklamada deli dana hastalığı iddialarını yalanladı. Bakanlığın açıklamasında özetle şu bilgilere yer verildi: “Ülkemize sığır eti ithalatı, ilgili uluslararası düzenlemeler çerçevesinde hazırlanan ulusal mevzuatımız göz önünde bulundurularak yapılmaktadır. İthalat uygulamasında; kesim öncesi, kesim sırası ve kesim sonrası bütün süreçler, Bakanlığımızca görevlendirilen veteriner hekimler kontrolünde gerçekleştirilmektedir. Bu hekimlerimizin gözetiminde elde edilen etler, iki ülke arasında anlaşma sağlanan ve o ülkenin yetkili otoritesi tarafından onaylanan veteriner sağlık sertifikası eşliğinde ülkemize sevk edilmektedir. Veteriner hekimlerimiz, kesilen hayvanların küpe numaraları ile elde edilen karkasların etiketlerinin eşleştirilmesini takip etmekte, ithal edilecek etler ayrı depolarda tutulmaktadır. İthal edilmek üzere yüklenen karkaslar için kesim raporu düzenlenmekte ve ekinde kesilen hayvanların kulak küpe numaraları bulunmaktadır. Dolayısıyla depoya konulan etler yerine başka etlerin verilmesi gibi bir durum kesinlikle yaşanmamaktadır. Polonya’dan gerçekleştirdiğimiz ithalat uygulamaları da, yukarıda belirtilen hususlara riayet edilerek gerçekleştirilmektedir.”

Bakanlık soruşturmayı doğruladı

Bakanlık açıklamada, Polonya’nın bu konuda bir soruşturma açtığını, bakanlıktan bilgi talep edildiğini ve görevli Türk veterinerlerin ifadelerinin alındığını doğrulayarak şu değerlendirmeyi yaptı: “Polonya, Dünya Hayvan Sağlık Teşkilatı’nın istediği gerekli sağlık şartlarını karşılaması nedeniyle bu ülkeden sığır eti ithal edilmiştir. Ayrıca AB içerisinde, Polonya’da üretilen etlere konulan herhangi bir yasaklama bulunmamaktadır. Soruşturma kapsamında veteriner hekimlerimizin ifadelerine başvurulmuş, onlara sadece belgelerin sahteliği ve bizim uyguladığımız prosedür sorulmuştur. Veteriner hekimlerimiz de, belgelerin sahteliğiyle ilgili soru karşısında; kriminal inceleme gerektirebilecek bir durum olmasından dolayı bu konudan doğal olarak bilgi sahibi olamayacaklarını, bu sorunun muhatabının Polonya tarafı olması gerektiğini ifade etmişlerdir.”

Deli dana hastalığı ve alınması gereken önlemler nedir?

Kamuoyunda deli dana hastalığı olarak bilinse de bilimsel tanımı deli inek hastalığıdır. Deli inek hastalığı Bovine Spongiform Encephalopaty (BSE) sığırlarda görülen ölümcül bir hastalık. Tedavisi henüz bulunamayan hastalığın en yaygın görüldüğü yer İngiltere olmasına karşın AB ülkelerinin neredeyse tamamında zaman zaman ortaya çıkıyor. Hastalık, hayvandan insana da geçebiliyor. Uzmanlar, deli inek hastalığına karşı önlem olarak ot yiyen hayvanlara et ve kemik unu karıştırılmış yemlerin verilmemesini öneriyor. Ayrıca insanlar, hastalıktan korunmak için beyin, dalak, omurilik ya da bunları içerebilecek herhangi bir gıdayı tüketmemeli.

SCRAPIE hastalığı nedir?

Koyun ve keçilerin merkezi sinir sistemini etkileyen nörodejeneratif ve öldürücü bir hastalık olarak tanımlanıyor. Sığırlarda görülen deli inek hastalığı ile benzerlik gösteren hastalık, sürüde ortaya çıktığında kontrol edilmesi çok zor bir hastalık olarak kabul ediliyor.