Darbe (!) zorunlu neden mi?

Ülkemiz çok tatsız ve üzücü birkaç gün geçirdi. Şehitler verildi, ailelerin ocakları söndü. Demokrasiye inanan, ülkesini her şeyin önünde tutan insanlar olarak yaşananlara üzülmememiz mümkün değil. Yaşamını kaybeden tüm yurttaşlarımıza Allah’tan rahmet ve ailelerine başsağlığı diliyoruz. 

İhracat siyaseti hariç, siyaset konuşulmayan bir sohbet köşesi için konumuz yine ihracat diyerek, eğer bu girişim başarılı olsaydı, biz ihracatçılar ne durumda kalırdık ve ne yapmamız gerekirdi diye yorum yapmak isteriz. 

Kulağımızda çınlayan bildirilere göre sınır kapıları kapatılmıştı. 

Sokağa çıkmak yasak denilmişti. 

Düşünün şimdi; akreditifiniz var ve sevk tarihinizin sınırında yükleme yapmak durumundasınız ve bu olaylar oluyor. Sokağa çıkma yasağı var. Siz nasıl yükleme yapacaksınız? Müşterinizle ilişkileriniz ne olacak? Muhataplarınıza bu durumu nasıl açıklayacaksınız? 

“Force Majeur”, Türkçemizdeki kullanımıyla “Zorunlu Neden” böyle bir durumda devreye giriyor. Zira böyle bir neden oluşması hali, taraflardan bu nedenle karşı karşıya kalan tarafın yükümlülüklerini yerine getirememesi durumunda, yasal yaptırımlara maruz kalmasını engelleyecektir. Bu nasıl olacak diye sorarsanız, tanımlamadan başlayalım derim. 

“Zorunlu Neden” açıklamasına bakacak olursak, bize en yakın gelen “Zorunlu nedenler, olabileceğinin önceden tahmin edilmesinin ve engellenmelerinin, oluşmaları halinde buna maruz kalanların, olası sonuçlarını ortadan kaldırabilmelerinin makul seviyelerde mümkün olmadığı ve kontrol edilmesi olanak dışı olan bir etkiden ileri gelen olay veya olaylar “ifadesi ile açıklayabiliriz. Bunlar içerisinde sayabileceğimiz nedenlerden en önde gelenleri kuşkusuz “Doğal Afetler” olacaktır. Duruma göre “grev ve lokavt” dahi bunlar arasında sayılabilir. 

Başka bir deyişle herhangi bir nedenin zorunlu neden/mücbir sebep kabul edilebilmesi için, öncelikle olacağının tahmin edilememesi ve engellenmesinin mümkün olamaması gereklidir. Ayrıca oluşmaları halinde, ortaya çıkacak olan sonuçların da tahmin edilemeyecek olması gereklidir. 

Ancak tüm bunların, “Makul Çerçevede” tahmin edilememesi veya öngörülememesi şarttır. Başka bir deyişle, fabrikanızda işçilerinizle uyuşmazlık süregeliyor ve grev kokuları çıkıyorsa, siz de bunun sonucunda ihracatınızda oluşabilecek olumsuzluklara karşı tedbir almıyorsanız, bu makul değildir. Böyle bir durumda “Mücbir Sebep” oluştuğunu ileri süremezsiniz. Ancak, bu hafta sonunda yaşadığımız olayları kim tahmin edebilirdi acaba? “Yahu bu haftasonu darbe olabilir galiba, biz yüklemeyi ne olur ne olmaz diyerek erken yapalım” diyecek kadar müneccim yeterliliği olan bir iş adamı tanımıyorum. Eğer bu durumda kalırsanız, bu bir mücbir sebeptir ve yükümlülüklerinizi yerine getirmemeniz halinde, size karşı yöneltilecek yasal yaptırımlardan kendinizi kurtarmanız son derece olasıdır. Bunu kanıtlamanız da gerekmeyecektir çünkü tüm dünya bununla çalkanacaktır. Diğer mücbir sebepler/zorunlu nedenler/ Force majeure için kanıt bulmanız gerekebilir.