Danışın ama sorumsuz yetkililer yaratmayın
Hatırlanacağı gibi iş tanımını "İnsanlara kahve satma işinde değil, insan işindeyiz kahve satıyoruz" şeklinde vermiştik. Daha sonra bu insan işini de 25+ yaşlarında gençler, genç profesyoneller, iş adamları ve bürokratlara buluşulacak, oturup konuşulacak ve çalışılacak yer olarak açmış ve stratejimize öyle girmiştik. Geçen hafta düşündük, taşındık ve 1.Hizmeti üreteceğimiz tesislerin tasarımını ve 2. Tesisin yerinin seçimini kritik işler olarak seçtik. Böylece strateji tasarımımızın ilk safhasını tamamladık.
Bu safhada kiminle konuşacağımıza karar verdik: 25+ yaşlarında gençler, genç profesyoneller, iş adamları ve bürokratlar. Ne diyeceğimize de karar verdik: Buluşulacak, oturup konuşulacak ve çalışılacak yer arıyordunuz artık aramayın; bu amaçla tasarladığımız size yakın merkezi yerlerdeki tesislerimizde hem kahvenizi için hem de buluşun, oturup konuşun ve çalışın.
Görüldüğü gibi bu bir vaattir. Stratejimizle müstakbel müşterilerimize bir vaatte bulunuyoruz. Diyoruz ki buluşulacak, oturup konuşulacak ve çalışılacak yerimize buyrun hem de bir kahvemizi için. Bu vaadin müşteriye ulaştırılması pazarlama iletişimcilerinin işidir. Ama bu vaadi yapmak üst yönetimin ilk ve en önemli sorumluluğudur. Bu vaadin altında üst yönetimin ve sadece üst yönetimin imzası geçerlidir. İş tanımını ve stratejinizi yapmaya hazırlanırken danışman, araştırmacı, eş, dost, akraba kimi kullanmak isterseniz kullanabilirisiniz. Ama iş tanımı ve strateji yönetimin sorumluluğundadır. Bu aşamada işi sorumluluk taşımayan danışmanlara bırakırsanız hata edersiniz.
Buraya kadar danışman falan kullanmadık. İyi de ettik çünkü ne konuda yardım isteyeceğimizi bilmiyorduk. Zaten şirket yöneticileri bu kararı yardımsız asla veremiyorlarsa belki de yöneticilik yapmamalıdırlar. Yardım almanın bir sakıncası yok tabii ama yardım almanın da bir usulu var. "Ne yapsak acaba?" diye yardım aranmaz. Esas yardım buraya kadar olan çalışmada değil bundan sonra lazım.
Önce iş tanımımızın ve ondan inşa ettiğimiz stratejimizin sağlanması gerekir. İki çeşit sağlama yapacağız. Önce iş tanımı ve stratejinin varsaydığı şeyleri varsayıp sayamayacağımıza bir bakacağız. Sonrada stratejimizde müşterilerimize vaat ettiğimiz şeyleri verip veremeyeceğimize bakacağız. İşte buralarda iyi adamlar bulursanız bol bol danışabilirsiniz.
Önce varsayımlarımıza bir bakalım. Basitleştirerek anlattığım vakada aslında bir tane önemli varsayım var oda 25+ yaşlarında gençler, genç profesyoneller, iş adamları ve bürokratların buluşulacak, oturup konuşulacak ve çalışılacak bir yer aradıkları. Ya bize öyle geliyorsa! Bu varsayımın sağlanması gerekir. Nasıl sağlanırın tek cevabı yok. İsterseniz bir araştırma şirketi tutar kapsamlı bir pazar araştırması yaptırırsınız, isterseniz 25+ yaşlarında genç, genç profesyonel, iş adamı ve bürokrat tanımına uyan bir iki tanıdığınıza sorarsınız. İkisi de olur. Sonunda varsayılmaması gereken bir şeyi varsaymanın sorumluluğu yönetimindir. Eğer bir danışman veya bir araştırma şirketine soracaksanız ne soracağınızı biliyorsunuz. Diyeceksiniz ki "Ey danışman 25+ yaşlarında gençler, genç profesyoneller, iş adamları ve bürokratlar buluşulacak, oturup konuşulacak ve çalışılacak bir kahvehane fikrini cazip buluyorlar mı? Hele bir bakın." Burada araştırmacıya açık bir soru soruyorsunuz. Sayfa sayfa rapor istemiyorsunuz. Şu kadar insana sorduk, şu kadarı cazip buluyor şu kadarı cazip bulmuyor diyecekler. Cazip bulan 25+ yaşlarında genç, genç profesyonel, iş adamı ve bürokrat sayısı optimal pazar büyüklüğünde mi siz karar vereceksiniz.
Bir de yapılabilirliğin sağlanması lazım. Bunu yapabilmek için başta kritik işler olmak üzere üretim işlerinin kabataslak bir genel planını yapmamız gerekecek. Yani müstakbel müşterilerimize yaptığımız vaadimizi tutmak için başta kritik işler olarak seçtiğimiz 'hizmeti üreteceğimiz tesislerin tasarımı' ve 'tesisin yeri' olmak üzere üretimin geriye kalan on-yedi işini kapsayan bir genel planın hazırlanması lazım. Bu planda yerler taş mı olsun? Tahta mı? Duvarlar boş mu olsun? Dolu mu? Kahveyi kavşaklara mı yerleştirelim? Ana caddenin herhangi bir yeri de olur mu? gibi bir sürü genel soruya cevap arayacağız. Yönetim esas bu genel planlama konusunda bilenlere danışmalı ve işi erbabına havale etmelidir.
İkide birde kabataslak planlama, genel plan filan gibi aslında pek de sevmediğim yuvarlak laflar kullanıyorum farkındayım. Bu kelimeleri kullanmaktan kastım yöneticileri stratejinin uygulama planına geçmeden yani detaylı planlar için emek ve para sarf etmeden önce yapılabilirliğine karar vermek gerektiği yönünde uyarmak için.
Literatürde yaygın bir stratejik süreç tavsiyesi vardır. Strateji tasarlarken olanaklarınıza bakmanız önerilir. Bu öneriyi ciddiye alan birçok işletme bir daire içinde döner durur. İş tanımı yaparken ve strateji tasarlarken kaynaklarınızı unutun. Dikkatli okurlar şimdiye kadarki süreçte şirketin kaynaklarına hiç değinmediğimi fark etmişlerdir. Ya yapamayacağımız işi tanımladıksa! Ya tutamayacağımız bir vaatte bulunduksa gibi iki temel soru aklınıza gelebilir. Kaynaklardan bahsetmemem unutkanlıktan değil. İş tanımı yapma ve strateji tasarlama hayal kurma yeridir. Olanaklarınıza göre strateji tasarlanmaz. Strateji olanaklarınız oranında uygulanır. Yani para, insan gücü, tesisi ve alt yapı, bilgi ve know-how, ilişkiler ve stratejik işbirlikleri kaynaklarınızı düşünerek iş tanımı yapılmaz, strateji tasarlanmaz. Burada yaratıcı olmayıp nerede olacaksınız. Elinizdeki kaynakların düşündüğünüz stratejinin uygulanmasında yetip yetmeyeceğini araştırmak bir sağlama işlemidir. İş tanımınızı yaptıktan ve stratejinizi tasarladıktan sonra bakacaksınız kaynaklarınıza. Yetmiyorlarsa bulup bulamayacağınızı araştıracaksınız. Bulamazsanız o zaman dönüp stratejinize bir kere daha bakacaksınız. Literatürdeki bu konuda kaynaklarınıza bakmadan strateji tasarlamayın önerisini herkes dinleseydi dünya taş devrinde kalırdı. Bu öneriyi "Stratejinizi kaynaklarınıza bakmadan sonuçlandırmayın" veya "stratejinizi tasarlayın sonra kaynaklarınıza bakın" şeklinde değiştirmek gerekir.
Haftaya bu kabataslak planda neler olabilir ona bakacağız.
Sağlıcakla kalın.