Dani Rodrik’in iktisatçılara ve iktisatçı olmayanlara 10’ar emri...

Dani Rodrik, “İktisadı Anlamak” kitabında “iktisat nedir, ne işe yarar, ne zaman yanlış yapar ve aradaki farkı nasıl anlayabiliriz” sorularına yanıt arıyor ve iktisatçılar için 10, iktisatçı olmayanlar için 10 emre yer veriyor. 

İktisadın insanları üzerinde etkisini anlatırken Prof. Dr. Asaf Savaş Akat şu örneği verir: “İktisatçıların anlattıkları da meteoroloji raporları gibidir. ‘Yağmur yağacak’ denmesi tutmasa da yine hava raporlarına bakarız. İktisatçılarınki de öyledir, ‘dolar şöyle olacak, büyüme böyle olacak’ tahminleri tutmasa da yine onları dinleriz... 

Gelelim Dani Rodrik’in 10 emrine. Önce iktisatçılar için olanlara: 

• İktisat bir modeller derlemesidir; farklı türde modeller olduğunu unutmayın. 

• Elinizdeki model tek model değildir. Modellerden sadece biridir. 

• Modelinizin nasıl işlediğini basit tutun. Ama modelinizin ana etkileşimleri dışarda bırakacak kadar basit olmamasına dikkat edin. 

• Modellerde gerçekçi olmayan varsayımlar yapılabilir. Ama gerçekçi olmayan ciddi önemde varsayımlar yapılamaz. 

• Dünya neredeyse ikinci en iyidir. 

• Modellerin gerçek dünyayla eşleşmesi için açık amprik teşhis yöntemleri gerekir. Bunlar bilimden ziyade zanaat işidir. 

• İktisatçıların belli konuda hemfikir olmasını gerçek dünyadaki işleyişi kesin olarak bilmelerinden kaynaklandığını sanmayın. 

• Ekonomik ya da politik sorulara, “Bilmiyorum” diye karşılık vermek demek kötü bir şey değildir. 

• Etkinlik her şey demek değildir. 

• Kamu değerleri yerine kendininkileri geçirmeniz, uzmanlığınızı kötüye kullanmanız demektir. Gelelim iktisatçı olmayanlara 10 emre: 

• İktisat, önceden belirlenmiş sonuçları olmayan modellerin derlemesidir. Aksi yönde ileri sürülen hiçbir tezi kabul etmez. 

• İktisatçıların modellerini varsayımları nedeniyle eleştirmeyin. Sorunlu varsayımların gerçekçi olması durumunda sonuçların nasıl değişeceğini sorun. 

• Analizler basitlik gerektirir. Kendisine griftlik süsü veren tutarsızlıklara karşı dikkatli olun. 

• Matematiğin gözünüzü korkutmasına izin vermeyin. İktisatçılar, akıllı insanlar oldukları için değil, yeteri kadar akıllı olmadıkları için matemetik kullanırlar. 

• İktisatçılar, belli konularda tavsiyede bulunduklarında, temelde yer verilen modelin söz konusu durum için geçerli olmasını nereden bildiğini sorun. 

• İktisatçılar “iktisadi refah” terimini kullandıklarında bununla kastedileni sorun. 

• İktisatçıların, kamu önünde, seminer odalarında konuştuklarından farklı konuşabileceklerini aklınızda tutun. 

• Bütün iktisatçılar piyasaya tapmaz. Fakat piyasanın nasıl işlediğini sizden iyi bilirler. 

• Eğer tüm iktisatçıların aynı olduğunu düşünüyorsanız. Verdikleri seminerlerden birine gidin. 

• Eğer iktisatçıların, iktisatçı olmayanlara karşı özellikle kaba olduğunu düşünüyorsanız. Verdikleri seminerlerden birine gidin.